Tarczyca – ogólne informacje
Tarczyca, znana jako gruczoł tarczowy, to gruczoł wydzielania wewnętrznego, który wytwarza hormony takie jak trójjodotyronina (T3), tyroksyna (T4) oraz kalcytonina. Odpowiada za regulację metabolizmu oraz gospodarkę wapniowo-fosforową w organizmie.
Tarczyca u zwierząt
U psa domowego
U psa gruczoł tarczowy składa się z dwóch płatów, zlokalizowanych bocznie od tchawicy. Płatki są podzielone na mniejsze pęcherzyki, które przechowują tyreoglobulinę oraz zawierają komórki C produkujące kalcytoninę.
U kawii domowej
U kawii tarczyca składa się z dwóch płatów połączonych cieśnią. Gruczoł ten również produkuje jodowaną tyreoglobulinę oraz kalcytoninę, a jego położenie znajduje się w okolicy tchawicy.
Tarczyca u człowieka
Budowa anatomiczna
Tarczyca jest umiejscowiona w przednio-dolnej części szyi i zbudowana z dwóch bocznych płatów połączonych cieśnią. Czasami występuje dodatkowy płat piramidowy. Płaty sięgają od chrząstki tarczowatej krtani do piątej chrząstki tchawicy.
Budowa histologiczna
Tarczyca jest otoczona torebką łącznotkankową i składa się głównie z pęcherzyków, które magazynują hormony. Komórki nabłonkowe w pęcherzykach mogą mieć różne kształty w zależności od aktywności gruczołu.
Unaczynienie i unerwienie
- Unaczynienie:
- tętnica tarczowa górna
- tętnica tarczowa dolna
- tętnica tarczowa najniższa (u 10% populacji)
- Unerwienie:
- nerwy tarczowe górne
- nerwy tarczowe środkowe
- nerwy tarczowe dolne
Regulacja pracy tarczycy
Produkcja hormonów tarczycy jest regulowana przez układ podwzgórze-przysadka oraz układ współczulny, a także przez stężenie wapnia we krwi. Zmiany w regulacji hormonalnej mogą występować u kobiet w ciąży.
Hormony tarczycy – działanie
Hormony tarczycy, w tym T3 i T4, są kluczowe dla wzrostu i metabolizmu. Ich niedobór prowadzi do spowolnienia procesów życiowych, podczas gdy nadmiar może powodować nadczynność, taką jak choroba Gravesa-Basedowa.
Choroby tarczycy
- niedoczynność tarczycy (np. wole niedoczynne, choroba Hashimoto)
- nadczynność tarczycy (np. choroba Gravesa-Basedowa)
- nowotwory tarczycy
Choroby tarczycy mogą wynikać z czynników genetycznych i środowiskowych, a ich leczeniem zajmuje się tyreologia.