Tadeusz Czacki
Tadeusz Czacki herbu Świnka, krypt.: T. C., (ur. 28 sierpnia 1765 w Porycku, zm. 8 lutego 1813 w Dubnie) był polskim działaczem oświatowym, pedagogiem, historykiem, ekonomistą oraz członkiem Komisji Edukacji Narodowej. Współtworzył Konstytucję 3 Maja i był współzałożycielem warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Życiorys
Tadeusz Czacki rozpoczął naukę pod kierunkiem jezuity F. Grodzickiego. W 1781 roku rozpoczął pracę w sądzie nadwornym w Warszawie. Został bliskim współpracownikiem J. Albertrandiego oraz A. Naruszewicza. W 1786 roku odznaczono go Orderem Świętego Stanisława, a w 1792 roku Orderem Orła Białego. W 1803 roku został wizytatorem szkół guberni wołyńskiej, podolskiej i kijowskiej, gdzie założył Liceum Krzemienieckie.
Twórczość
Czacki był autorem licznych artykułów dotyczących handlu oraz hydrografii Polski i Litwy. Jego prace koncentrowały się na oświacie i reformie szkolnictwa.
Ważniejsze utwory
- Mowa miana w imieniu Komisji Kruszcowej do Stanisława Augusta, 1785
- O Konstytucji Trzeciego Maja, 1791
- O gimnazjum w wołyńskiej guberni, 1803
- O Żydach, Wilno 1807
- O prawach mazowieckich, 1811
- O statystyce Polski, wyd. zbiorowe
Wydania zbiorowe
Dzieła… zebrane i wydane przez hr. E. Raczyńskiego, t. 1–3, Poznań 1843–1845.
Listy i materiały
Czacki pozostawił po sobie bogaty zbiór listów, m.in. do Stanisława Augusta, A. Naruszewicza oraz wielu innych osobistości. Jego korespondencja dotyczyła głównie kwestii oświatowych oraz handlowych.
Znaczenie
Tadeusz Czacki był istotnym przedstawicielem polskiego oświecenia, a jego działalność przyczyniła się do rozwoju szkolnictwa i kultury w Polsce. Jego prace są nadal badane i cenione w kontekście historii edukacji oraz administracji w Polsce.
