Tabula Peutingeriana
Tabula Peutingeriana to starożytna mapa połączeń komunikacyjnych z czasów późnego cesarstwa rzymskiego, datowana na IV wiek. Obejmuje obszar Europy, części Azji, Indii, wyspy Cejlon, Ocean Indyjski, Chiny oraz północną Afrykę. Nazwa mapy pochodzi od Konrada Peutingera, niemieckiego humanisty z XVI wieku. W 2007 roku została wpisana na listę UNESCO jako część Pamięci Świata.
Historia
Mapę można uznać za rozwinięcie wcześniejszych dzieł, w tym mapy świata stworzonej pod kierunkiem Marka Agrypy. Oryginał Tabuli powstał po 324/330 roku, gdyż przedstawia Konstantynopol. Mapa nie jest chronologicznie aktualna, zawiera informacje o miejscach, które zostały zniszczone, jak Pompeje. Zachowany egzemplarz to średniowieczna kopia z 1265 roku, wykonana przez anonimowego kopistę z Colmaru.
W 1507 roku Wiedeński humanista Konrad Celtis odkrył mapę i przekazał ją Konradowi Peutingerowi. Po jego śmierci pierwsze wydanie ukazało się w 1591 roku w Antwerpii. Mapa zmieniała właścicieli, aż w 1717 roku została zakupiona przez księcia Eugeniusza Sabaudzkiego, a po jego śmierci trafiła do biblioteki Habsburgów w Wiedniu.
Opis i zawartość mapy
Mapę zachowano jedynie w formie średniowiecznych kopii. Najstarsza znana ma postać pergaminowego zwoju o długości 6,75 m, podzielonego na jedenaście arkuszy w 1875 roku. Mapa przedstawia obszary dzisiejszej Holandii, Belgii, części Francji i zachodniego Maroka, jednak brakuje fragmentu Półwyspu Iberyjskiego z powodu zaginięcia jednego z arkuszy.
Tabula jest schematyczna i zniekształcona, przypominająca nowoczesne schematy komunikacji miejskiej. Zawiera ponad 200 tys. km dróg, wiele rzymskich osad, rzeki, góry oraz lasy. Zaznaczono na niej 555 miast oraz około 3500 obiektów geograficznych, w tym latarnie morskie i świątynie, opatrzone obrazkami. Najważniejsze miasta, takie jak Rzym, Konstantynopol i Antiochia, wyróżniono medalionami.
Choć Tabulę często kwestionowano jako mapę w tradycyjnym rozumieniu, jej charakter bardziej przypomina starożytny przewodnik drogowy (itinerarium). Użytkownik mógł uzyskać informacje o przebiegu szlaków podróży oraz odległościach między miejscowościami.
