Tabernakulum w chrześcijaństwie
Tabernakulum, oznaczające „namiot”, to mała, zamykana na klucz szafka w kościołach katolickich, w której przechowywany jest konsekrowany chleb eucharystyczny. Jest to miejsce adoracji Najświętszego Sakramentu. Jego nazwa nawiązuje do starotestamentalnego Namiotu Spotkania, w którym przechowywano Arkę Przymierza.
Historia tabernakulum
Wczesne chrześcijaństwo używało tabernakulów w domach, aby przechowywać poświęcony chleb. Po 313 r. i edykcie tolerancyjnym Konstantyna, Eucharystię zaczęto przechowywać wyłącznie w kościołach. W średniowieczu tabernakulum umieszczano w zakrystiach, a od XIII w. na ołtarzach, co związane było z rozwojem kultu eucharystycznego.
- 1215 r. – Sobór laterański IV zaleca przechowywanie Eucharystii w zamkniętym pojemniku.
- XVI w. – Biskup Matteo Giberti wprowadza zwyczaj umieszczania tabernakulum na ołtarzu.
- 1614 r. – Papież Paweł V wprowadza regułę umieszczania tabernakulum na ołtarzu głównym.
Wymagania dotyczące tabernakulum
Obecne przepisy liturgiczne wymagają, aby tabernakulum było:
- wykonane z trwałego i niepalnego materiału,
- nieprzezroczyste i dobrze zamykane,
- z kluczem strzeżonym przez proboszcza.
Obok tabernakulum znajduje się wieczna lampka, symbolizująca obecność Eucharystii.
Tabernakulum w Kościołach
W nowych świątyniach tabernakulum umieszcza się w widocznych miejscach, często na osi środkowej kościoła. W większych kościołach znajduje się w osobnej kaplicy. W cerkwiach prawosławnych Najświętszy Sakrament przechowywany jest w darochranitielnicy, umieszczonej na ołtarzu.
Komunia dla chorych
Komunia dla chorych jest transportowana w daronosnicy, specjalnym pojemniku, który może zawierać także niewielką ilość wina. W prawosławiu Komunia jest zawsze udzielana pod dwiema postaciami.
Tabernakulum w Kościele anglikańskim
W kościołach anglikańskich tabernakula są umieszczane w ołtarzu lub w jego pobliżu. Obecność Eucharystii zaznaczana jest płomieniem wiecznej lampki. Anglikańskie zasady ograniczają adorację Najświętszego Sakramentu, ale w XIX w. ruch oksfordzki przyczynił się do większego zainteresowania Eucharystią.
Tabernakulum jest zatem kluczowym elementem liturgii w różnych tradycjach chrześcijańskich, pełniąc rolę miejsca przechowywania i adoracji Najświętszego Sakramentu.
