Definicja Sztetla
Sztetl, w literaturze popularnonaukowej i etnograficznej, oznacza małe miasteczko, które zachowuje tradycyjną obyczajowość żydowską. Termin ten pochodzi od jidysz, gdzie „sztetl” to zdrobnienie od „sztot”, czyli „miasto”.
Życie w Sztetlu
Żydzi, osiedlając się w sztetlach, otrzymywali dożywotnie dzierżawy na miejsca na kirkut, prawo do budowy synagogi oraz otwarcia mykwy. Te trzy elementy były kluczowe dla funkcjonowania wspólnoty żydowskiej.
Znaczenie kulturowe
Sztetl był miejscem, gdzie rozwijał się specyficzny wzorzec życia społeczno-kulturowego, oparty na autorytecie Tory i Talmudu. Wspólnota żydowska kierowała się zaleceniami lokalnej gminy, co kształtowało etos pobożnego Żyda.
Demografia i język
Sztetle były głównymi ośrodkami demograficznymi Żydów aszkenazyjskich, zwłaszcza w Polsce i w strefie osiedlenia Imperium Rosyjskiego. W wielu miasteczkach ludność żydowska stanowiła 70–80% mieszkańców, a w niektórych przypadkach nawet 100%. Językiem mieszkańców był jidysz.
Upadek kultury sztetli
Kultura sztetli uległa zagładzie w czasie Holokaustu, co miało katastrofalne skutki dla społeczności żydowskiej w tych regionach.
