Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)
Szpak zwyczajny, znany również jako szpak, to średniej wielkości ptak z rodziny szpakowatych (Sturnidae), który jest częściowo wędrowny. Gatunek ten występuje głównie w Eurazji, ale dzięki introdukcji stał się kosmopolityczny, obecny na wszystkich kontynentach poza Antarktydą, w tym w Ameryce Północnej, Argentynie, Południowej Afryce, Australii i Nowej Zelandii. Szpaki mają długość ciała od 19 do 22 cm oraz masę od 55 do 100 g.
Wygląd i morfologia
Szpaki mają dymorfizm płciowy w szacie godowej: samce mają niebieską nasadę dzioba i brązowe tęczówki, podczas gdy samice mają różową nasadę i jasne tęczówki. Ciało w szacie godowej jest czarne z opalizującymi barwami. W szacie spoczynkowej ptaki są pokryte białymi lub płowymi kropkami, a dziób jest ciemny. Młode osobniki są jednolicie brązowe.
Ekologia
Szpaki są ptakami nizin i preferują obszary z drzewami do gniazdowania, w tym lasy, parki i ogrody. Żerują wszystkożernie, preferując bezkręgowce w okresie lęgowym, a także owoce i nasiona. Okres lęgowy przypada na wiosnę, a samice składają od 3 do 8 jaj. Inkubacja trwa około 11–14 dni.
Status i zagrożenia
Szpak zwyczajny jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC) przez IUCN. Populacja globalna wynosi około 310 milionów osobników, ale w Europie liczebność spadła o 70% w latach 1980-2016. W Ameryce Północnej szpaki konkurują z rodzimymi gatunkami o miejsca lęgowe i mogą powodować szkody w uprawach.
Taksonomia
Gatunek został po raz pierwszy opisany przez Karola Linneusza w 1758 roku. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny wyróżnia 13 podgatunków, w tym S. v. vulgaris i S. v. granti.
Introdukcje
Szpaki zostały introdukowane w Nowym Jorku w latach 1890-1891, a ich potomkowie szybko rozprzestrzenili się po całej Ameryce Północnej. W Nowej Zelandii wprowadzone w 1862 roku, stały się powszechne na wyspach. W Południowej Afryce ich populacja również uległa rozwojowi.
Szpak w kulturze
Szpaki były znane już w starożytności i często trzymane jako ptaki domowe. W literaturze i muzyce pojawiają się jako motyw, a ich umiejętności dźwiękonaśladowcze doceniano w różnych kulturach.
Podsumowanie
Szpak zwyczajny to ptak o dużym zasięgu występowania, charakteryzujący się różnorodnością zachowań i przystosowań. Mimo że jego status jest obecnie stabilny, lokalne populacje mogą być zagrożone przez zmiany w rolnictwie i środowisku.
