Szejeni
Szejeni (nazwa własna: Tsis tsis’tas, co oznacza „ludzie”) to plemię Indian północnoamerykańskich, które obecnie w większości posługuje się językiem angielskim. Około 1,7 tys. osób nadal używa języka szejeńskiego, należącego do rodziny algonkiańskiej.
Nazwa
Nazwa „Szejeni” pochodzi od dakockiego egzonimu Šahíyena, co może oznaczać „mała Šahíya”. Szejenowie dzielili się na dwa plemiona: Só’taeo’o (Sutaio) oraz Tsétsêhéstâhese (Tsitsistas), które zawsze podróżowały razem. Etymologia nazwy „Szejen” odnosi się do „czerwonych mówców”, co wskazuje na różnice językowe wśród plemion.
Historia
W 1673 roku Szejeni osiedlali się w zachodniej części stanu Wisconsin i Minnesoty, prowadząc osiadły tryb życia, zajmując się rolnictwem i myślistwem. Ich sytuacja zmieniła się z pojawieniem się koni na Wielkich Równinach.
Przepowiednia Słodkiego Leku
Tradycja Szejenów mówi o człowieku zwanym Słodki Lek, który ostrzegał przed przybyszami o jasnej skórze i ich zwierzętach. Szejeni zaczęli udomawiać konie w XVIII wieku, co wpłynęło na ich tryb życia.
W ciągu XIX wieku Szejeni zostali zmuszeni do migracji na zachód, najpierw do okolic jeziora Traverse, a później nad rzekę Missouri. W 1832 roku naród podzielił się na Szejenów Północnych i Południowych, co zostało potwierdzone traktatem z 1851 roku.
Szejeni Północni i Południowi
- Szejeni Północni: Po 1840 roku walczyli z plemieniem Kiowa, a ich liczba zmniejszyła się przez epidemię cholery oraz walki z wojskami amerykańskimi, w tym w bitwie pod Little Big Horn. Ostatecznie osiedlili się w rezerwacie w stanie Montana.
- Szejeni Południowi: Przewodzili powstaniu w latach 1874-1875, a później zostali osiedleni w rezerwacie w Oklahomie, gdzie uzyskali pełne prawa do ziem w początkach XX wieku.
Demografia
W 1780 roku liczba Szejenów wynosiła 3500 osób. W 2000 roku w USA 11 191 obywateli zadeklarowało pochodzenie Cheyenne, a 18 204 miało pochodzenie wyłącznie lub między innymi Cheyenne.
Znaczenie
Szejeni stali się jednym z najbardziej znanych plemion Wielkich Równin, znani z odwagi podczas kolonizacji Zachodu. Ich nazwa została nadana stolicy stanu Wyoming oraz kilku miejscom i rzekom w USA.
Znani Szejeni
- Ben Nighthorse Campbell – emerytowany członek Kongresu USA
- Chris Eyre – reżyser filmowy
- Susan Shown Harjo – działaczka społeczna
- W. Richard West Jr. – dyrektor Narodowego Muzeum Indian Amerykańskich
