Świadomość społeczna
Świadomość społeczna odnosi się do zbioru wierzeń, opinii i wyobrażeń członków danej społeczności. W socjologii termin ten ma dwa główne znaczenia: jako przeciwieństwo świadomości indywidualnej, oraz jako istotny element filozofii marksistowskiej.
Émile Durkheim
Émile Durkheim definiuje świadomość społeczną jako zbiór wspólnych wyobrażeń, symboli, opinii oraz poglądów w danej społeczności. Obejmuje ona różnorodne aspekty życia duchowego, takie jak nauka, filozofia, religia i etyka. Świadomość społeczna różni się od świadomości indywidualnej, będąc niezależnym zjawiskiem, które nie jest jedynie sumą świadomości jednostek.
Świadomość społeczna w psychoanalizie
W psychoanalizie świadomość społeczna, określana jako superego, jest w stałej interakcji z ego i id. W materializmie dialektycznym odnosi się do życia umysłowego społeczności w kontekście bytu społecznego.
Analogia do jaźni jednostki
Świadomość społeczna może być porównana do świadomości indywidualnej, a jej zrozumienie wymaga znajomości podstawowych teorii psychologicznych. Złożoność świadomości, zarówno indywidualnej, jak i społecznej, opiera się na skomplikowanej strukturze układów nerwowych i psychice.
Struktury społeczne a świadomość społeczna
Świadomość społeczna rozwija się w kontekście istniejących struktur społecznych. Jej dynamika może być analizowana poprzez analogię do funkcji psychicznych jednostki. Władza demokratyczna lub autorytarna ma swoje korzenie w różnych archetypach społecznych.
Złożoność procesów społecznych
Socjologia dostrzega analogie między strukturami społecznymi a funkcjami mózgu. Złożoność procesów przyrodniczych i społecznych zwiększa się, co prowadzi do powstawania wyższych form organizacji społecznej, jednak badania nad świadomością społeczną są ograniczone w porównaniu do badań nad inteligencją zbiorową.
Marksizm
W materializmie historycznym świadomość społeczna jest odbiciem rzeczywistości przyrodniczej i społecznej, wyrażonym w normach, poglądach oraz kulturze duchowej. Nie jest to prosta suma świadomości jednostek, lecz integralna część duchowej kultury społeczeństwa.
