Rola swata w tradycji małżeńskiej
Swat to osoba pośrednicząca w zawieraniu małżeństw, której nazwa wywodzi się od staropolskiego słowa „swaćba” oznaczającego wesele. W zależności od regionu Polski, swat może być określany różnymi terminami, takimi jak dziewosłęb, raj, rajek czy faktor.
Obowiązki i cechy swata
Główną rolą swata jest przedstawienie kandydata lub kandydatki do małżeństwa w jak najlepszym świetle, a także zachęcanie rodziców do ofiarowania pannie wiana. Funkcję tę najczęściej pełnili starsi, zaufani mężczyźni, choć w niektórych regionach również kobiety mogły pełnić tę rolę, mimo że wierzono, że przynosi to pecha młodej parze.
Swatami zostawali zarówno członkowie rodziny, jak i osoby spoza niej, takie jak sąsiedzi. Rola ta była z reguły honorowa, a wdzięczność wyrażano na różne sposoby, w tym naturaliami, pieniędzmi czy częściami garderoby.
Praktyki związane z swataniem
Swatanie kończyło się zaproszeniem swata na wesele jako gościa honorowego. W niektórych tradycjach, przybycie swata wiązało się z określonymi czynnościami o charakterze magicznym, na przykład stawianiem gościa pod pierwszą belką sufitu chaty przed zaproszeniem do wnętrza domu.
Podczas rozmów o małżeństwie, swat przynosił wódkę. Jej otwarcie symbolizowało zgodę na propozycje, natomiast odmowa oznaczała odrzucenie kandydata.
