Stwardnienie Rozsiane (SM)
Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła, zapalna choroba ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się demielinizacją i uszkodzeniem aksonów. Choroba występuje najczęściej u osób młodych, głównie między 20. a 40. rokiem życia, z nieznaczną przewagą zachorowań u kobiet. SM ma charakter fazowy, z okresami zaostrzeń i remisji.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Uważa się, że SM ma podłoże autoimmunologiczne, gdzie układ odpornościowy atakuje własne komórki nerwowe. Zewnętrzne czynniki, takie jak infekcje wirusowe (np. wirus Epsteina-Barr), dieta (np. konsumpcja mleka) oraz niedobór witaminy D, mogą wpływać na rozwój choroby. Istnieją również hipotezy dotyczące czynników genetycznych, które mogą predysponować do SM.
Objawy
Objawy SM są zróżnicowane i mogą obejmować:
- Zaburzenia czuciowe (parestezje, niedoczulica)
- Osłabienie mięśni
- Trudności w poruszaniu się i koordynacji
- Problemy ze wzrokiem (np. podwójne widzenie)
- Zmęczenie i bóle neuropatyczne
- Objawy psychiczne (depresja, zaburzenia poznawcze)
SM może manifestować się także problemami z pęcherzem moczowym, które występują u 70-80% pacjentów.
Diagnostyka
Diagnostyka SM jest trudna, szczególnie we wczesnym etapie. Kryteria McDonalda, oparte na wynikach MRI i badaniach klinicznych, są używane do rozpoznawania choroby. Kluczowe badania to:
- MRI – wykazujące obszary demielinizacji
- Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego – poszukiwanie prążków oligoklonalnych
- Potencjały wywołane – ocena przewodzenia impulsów nerwowych
Leczenie
Obecnie nie ma leczenia przyczynowego SM, jednak dostępne są terapie modyfikujące przebieg choroby:
- Interferony (np. Avonex, Rebif)
- Octan glatirameru (Copaxone)
- Fingolimod (Gilenya)
- Dimetyl fumarat (Tecfidera)
Nowością są leki wysokoefektywne, takie jak Natalizumab i Alemtuzumab, które wykazują większą skuteczność w leczeniu SM.
Rokowanie
Rokowanie w przypadku SM zależy od podtypu choroby oraz indywidualnych cech pacjenta. Osoby z postacią rzutowo-remisyjną mają lepsze rokowanie niż osoby z postacią pierwotnie postępującą. Wczesne rozpoznanie i leczenie mogą znacznie poprawić jakość życia pacjentów.
Epidemiologia
SM występuje na całym świecie, z różną częstością. Najwyższe wskaźniki zachorowalności notowane są w Północnej Europie i Ameryce Północnej. Choroba częściej występuje wśród kobiet, a jej początek przypada najczęściej na lata 15-40 życia.
Podsumowanie
Stwardnienie rozsiane jest złożoną chorobą, której etiologia jest nadal badana. Istnieje wiele czynników wpływających na rozwój i przebieg choroby, a wczesne diagnozowanie i terapia są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów.
