Streptomycyna: Antybiotyk o wąskim zakresie działania
Streptomycyna (łac. Streptomycinum) to organiczny związek chemiczny, który należy do grupy antybiotyków aminoglikozydowych. Charakteryzuje się wąskim zakresem działania, skutecznym głównie przeciwko niektórym bakteriom Gram-ujemnym oraz prątkom gruźlicy, które są bakteriami Gram-dodatnimi.
Historia odkrycia
Po raz pierwszy streptomycyna została wyizolowana 19 października 1943 roku z promieniowców Streptomyces griseus przez Alberta Schatza, pracującego w laboratorium Selmana Waksmana na Uniwersytecie Rutgersa. Odkrycie to przyczyniło się do rozwoju całej grupy antybiotyków, w tym streptomycyny i neomycyny, które znalazły szerokie zastosowanie w terapii chorób zakaźnych.
Produkcję streptomycyny przejęło amerykańskie przedsiębiorstwo Merck & Co., które uzyskało patent na ten lek 21 września 1948 roku. Selman Waksman, za swój wkład w odkrycie nowych antybiotyków, w tym streptomycyny, został uhonorowany Nagrodą Nobla w 1952 roku.
Obecne zastosowania i ograniczenia
Streptomycyna była powszechnie stosowana w przeszłości, jednak obecnie jest zarezerwowana wyłącznie do leczenia gruźlicy. Istnieje kilka powodów takiego stanu rzeczy:
- Ograniczona liczba leków aktywnych wobec gruźlicy – powszechne stosowanie streptomycyny w innych zakażeniach mogłoby prowadzić do uodpornienia prątków.
- Relatywnie wysoka toksyczność leku – nowoczesne leki z grupy aminoglikozydów mają mniejsze ryzyko działań niepożądanych oraz wyższą skuteczność przeciwko innym bakteriom.
Streptomycyna może powodować poważne działania niepożądane, takie jak:
- Zaburzenia słuchu i równowagi (otoksyczność)
- Zapalenie nerwu wzrokowego i zaburzenia widzenia
- Reakcje alergiczne (wysypka, gorączka polekowa)
- Zaburzenia czynności nerek
- Po bardzo dużych dawkach: zapalenie mięśnia sercowego i zapaść
Ze względu na poważne skutki uboczne oraz ryzyko uodpornienia, stosowanie streptomycyny jest obecnie ograniczone do ściśle określonych przypadków, głównie w terapii gruźlicy.
Podsumowanie
Streptomycyna to ważny antybiotyk, którego odkrycie miało znaczący wpływ na leczenie chorób zakaźnych. Obecnie jednak jej stosowanie jest zarezerwowane głównie dla gruźlicy, z uwagi na ryzyko działań niepożądanych i rozwój oporności.
Kategoria: Antybiotyki aminoglikozydowe, Leki z listy podstawowej WHO.
