Rola stratega w starożytnej Grecji
Strateg (strategos) to tytuł wysokiego ranga dowódcy armii lub floty w starożytnej Grecji. Funkcja ta różniła się w zależności od miasta-państwa, zwłaszcza w Sparcie i Atenach.
Stratedzy w Sparcie i Atenach
W Sparcie stratedzy byli mianowani na czas wojny i mogli zastąpić króla w roli głównodowodzącego. Z kolei w Atenach, od czasów Klejstenesa, stratedzy stanowili stały urząd; corocznie wybierano ich dziesięciu, po jednym z każdej fyli, aby dowodzili oddziałami hoplitów.
Ewolucja urzędów
Do 487 p.n.e. stratedzy pełnili funkcję pomocników archonta polemarchy, a po jego zniesieniu, stali się kluczowymi postaciami w dowództwie. Początkowo wszyscy stratedzy dowodzili na zmianę, jednak po wojnach perskich liczba dowodzących została ograniczona. Wprowadzono także pojęcie pierwszego stratega, co przyczyniło się do wzrostu znaczenia politycznego tego urzędu. Perykles, pełniący funkcję stratega w latach 443-429 p.n.e., miał znaczący wpływ na politykę Aten.
Zmiany w obowiązkach
Od połowy IV wieku nastąpiły zmiany w zakresie obowiązków strategów. Każdy z pięciu strategów zyskał określone zadania:
- Strateg hoplicki – odpowiedzialny za dowodzenie oddziałami poza granicami kraju.
- Strateg epi ten choran – bronił Attyki w razie najazdu.
- Strateg epi tas symmorias – wyznaczał dowódców okrętów (trierarchów).
- Strateg epi ton Peiraiea – zarządzał stoczniami i portem wojennym.
W 407 p.n.e. Alkibiades pełnił funkcję strategosa autokratora, co oznaczało nieograniczoną władzę. Urząd stratega występował także w innych państwach greckich, takich jak Syrakuzy, gdzie pełnił go Dionizjos Starszy.
