Straszny dwór – Opera Stanisława Moniuszki
Straszny dwór to opera Stanisława Moniuszki, która miała swoją premierę 28 września 1865 roku w Warszawie. Dzieło łączy cechy romantyczne i komediowe, a jego silne zabarwienie patriotyczne sprawiło, że było zarówno popularne wśród polskiej publiczności, jak i zakazane przez władze rosyjskie, co czyniło je manifestem patriotycznym w okresie zaborów.
Geneza i przyjęcie opery
W XIX wieku Polska była pod zaborami, co wpłynęło na twórczość artystów, w tym Moniuszki. Straszny dwór przedstawia idylliczny obraz życia w polskim dworku szlacheckim oraz zagadnienia patriotyczne, łącząc elementy etosu rodziny, honoru i obowiązku wobec ojczyzny. Konflikt między życiem rodzinnym a patriotyzmem jest centralnym motywem opery.
Opera charakteryzuje się intuicyjną harmonią, bogatą instrumentacją oraz nowatorską melodycznością, integrując polskie tańce, takie jak mazur i polonez. Wpływy te odzwierciedlają tragicznego ducha epoki.
Historia wystawień
Pierwsza wystawa opery miała miejsce w Teatrze Wielkim w Warszawie, jednak po trzecim przedstawieniu została zdjęta z afisza przez cenzurę. Opera została ponownie wystawiona w 1885 roku i zyskała popularność na całym świecie, z wystawami w takich miastach jak Lwów, Praga, Wiedeń, a także w Kijowie i Moskwie. Wersja angielska The Haunted Manor miała swoją premierę w 1970 roku, co przyczyniło się do jej popularyzacji wśród Polonii w Wielkiej Brytanii.
Streszczenie fabuły
Akcja opery rozgrywa się w I połowie XVIII wieku. Zbigniew i Stefan wracają do domu po służbie wojskowej, przysięgając nie żenić się. Ich stryjenka, Cześnikowa, ma jednak inne plany. Bracia odwiedzają Miecznika z Kalinowa i poznają jego piękne córki, co wprowadza zamieszanie. Konflikt między ich zobowiązaniami a chęcią do założenia rodziny staje się kluczowym wątkiem fabularnym.
Postacie
- Miecznik (baryton)
- Hanna i Jadwiga – jego córki (sopran i mezzosopran)
- Damazy – zalotnik (tenor)
- Zbigniew i Stefan – bracia (bas i tenor)
- Maciej – stary sługa (baryton)
- Skołuba – klucznik (bas)
- Cześnikowa – stryjenka (mezzosopran)
Słynne arie i melodie
- Więc gdy się rozstaniem
- Spod igiełek kwiaty rosną
- Bawić się, jak chcemy możem…
- Aria z kurantem
- Przed stoma lat mój zacny dziad
Dyskografia
Opera doczekała się wielu nagrań, w tym pełnych wersji z lat 1949, 1953-54 i 2002, które zachowały jej dziedzictwo i umożliwiły kolejnym pokoleniom zapoznanie się z tym arcydziełem polskiej muzyki.
