Stosunki polsko-litewskie
Stosunki między Polską a Litwą mają długą i złożoną historię, sięgającą XIII wieku. Historia ta była naznaczona konfliktami, sojuszami oraz unifikacjami politycznymi, które miały miejsce na przestrzeni wieków.
Początki i unie
Początkowo, w XIII wieku, Litwa pod przywództwem Mendoga wdała się w konflikty z książętami polskimi. W 1385 roku zawarto unię w Krewie, która zintegrowała Litwę z Polską, co można interpretować jako akt inkorporacji. Następnie, w 1569 roku, powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów, która funkcjonowała do końca XVIII wieku, kiedy to rozbiory zlikwidowały niezależność obu państw.
Okres zaborów i międzywojnie
Podczas zaborów, mimo różnych inicjatyw, nie udało się przywrócić unii. W okresie międzywojennym, relacje były napięte, a Polska i Litwa formalnie pozostawały w stanie wojny do 1938 roku, głównie z powodu sporu o Wilno.
II wojna światowa i po wojnie
W czasie II wojny światowej Litwa została anektowana przez ZSRR, co znacząco wpłynęło na stosunki polsko-litewskie, które formalnie przestały istnieć. Po wojnie, zarówno Polska, jak i Litwa znalazły się w bloku socjalistycznym, co ograniczyło współpracę międzynarodową.
Nowa era po 1991 roku
Odzyskanie niepodległości przez Litwę w 1991 roku oraz przełomowe zmiany w Polsce umożliwiły nawiązanie nowych relacji. Obecnie oba państwa dążą do współpracy, jednak istnieją różnice w postrzeganiu mniejszości narodowych i polityki historycznej.
Współpraca i wyzwania
- W 1992 roku podpisano deklarację o przyjaznych stosunkach.
- W 2004 roku oba państwa przystąpiły do Unii Europejskiej.
- W ciągu ostatnich lat podjęto współpracę w dziedzinie energetyki oraz bezpieczeństwa.
Mimo poprawy relacji, nadal występują napięcia, szczególnie w kontekście praw mniejszości polskiej na Litwie oraz litewskiej na Polskim Suwalszczyźnie.
Kalendarium najważniejszych wydarzeń
- 1325 – Sojusz Łokietka z Giedyminem
- 1385 – Unia w Krewie
- 1569 – Unia lubelska
- 1918 – Proklamacja niepodległości Litwy
- 1991 – Uznanie niepodległości Litwy przez Polskę
- 2004 – Wejście do UE
Stosunki polsko-litewskie są nadal dynamiczne, a ich przyszłość zależy od dalszego rozwoju współpracy oraz rozwiązania istniejących napięć.
