Stężnica – Informacje ogólne
Stężnica to wieś w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Baligród, położona w Bieszczadach. Charakteryzuje się głównie polami i łąkami, z pojedynczymi domami. Sąsiaduje z Jabłonkami i Baligrodem, a dojazd zapewnia droga powiatowa. W latach 1975-1998 należała do województwa krośnieńskiego.
Historia wsi
Wieś została założona w 1498 roku. W 1921 roku liczyła 112 domów i 699 mieszkańców, w tym 575 Ukraińców, 90 Polaków i 34 Żydów. Język polski jako ojczysty posługiwało się 169 osób. W połowie XIX wieku właścicielami Stężnicy byli spadkobiercy Karznickich. W II Rzeczypospolitej wieś znajdowała się w powiecie leskim województwa lwowskiego.
W sierpniu 1944 roku miały miejsce tragiczne wydarzenia, kiedy to partyzanci sowieccy zastrzelili kilku Ukraińców, co doprowadziło do odwetu ze strony UPA, skutkującego śmiercią polskich mieszkańców Baligrodu. W latach 1944-1945 zamordowano w Stężnicy 12 Polaków, a większość ukraińskich mieszkańców została przesiedlona do ZSRR w 1945 roku.
Zamek Balów
Na terenie Stężnicy w XVI wieku wzniesiono zamek, którego pozostałości znajdują się w rejonie ulicy Balów. Zamek był położony na cyplu obronnym, otoczonym wodami potoków Stężnica i Hoczewka. Zachowały się fragmenty fortyfikacji oraz 300-letni grab, będący pozostałością po parku dworskim.
Historia zamku
Zamek rycerski zbudowany przez Balów w połowie XVI wieku był opisany w 1732 roku. W 1510 roku Mikołaj II Bal fundował kaplicę zamkową. W 1511 roku doszło do rozgraniczenia dóbr między Mikołajem Balem a Piotrem Herburtem, co doprowadziło do powstania wsi Baligród.
W XVIII wieku zamek został rozebrany, a na jego miejscu wzniesiono dwór, który przetrwał do I wojny światowej. Obecnie w tym miejscu znajdują się zabudowania nadleśnictwa.
Znaczenie historyczne
- 1498 – założenie Stężnicy
- 1921 – 112 domów, 699 mieszkańców
- 1944-1945 – mordu Polaków przez OUN-UPA
- XVI wiek – budowa zamku rycerskiego
Stężnica i jej historia odzwierciedlają dynamiczne zmiany demograficzne oraz konflikty, które miały miejsce w regionie, szczególnie w kontekście II wojny światowej i jej następstw.
