Stefania Sempołowska – Życiorys
Stefania Sempołowska (1869-1944) była polską nauczycielką, działaczką oświatową oraz pisarką. Po śmierci ojca wychowywała się w majątku babki w Wyszkach. W Warszawie była świadkiem pogromu ludności żydowskiej, co ukształtowało jej postawę przeciwko szowinizmowi i rasizmowi.
Sempołowska uczęszczała do tajnej szkoły, a w wieku 17 lat uzyskała Patent nauczycielki. Pracowała jako nauczycielka oraz publicystka, walcząc o dostęp do edukacji dla wszystkich warstw społecznych. Uczyła się również w Uniwersytecie Latającym i uczestniczyła w kursach związanych z pszczelarstwem oraz ogrodnictwem.
Była aktywną członkinią Towarzystwa Oświaty Demokratycznej „Nowe Tory” oraz współredaktorką czasopism dla dzieci i młodzieży. Jej działalność była związana z różnymi organizacjami, w tym z Towarzystwem Opieki nad Więźniami „Patronat”.
Działalność i Prześladowania
W czasie rewolucji 1905 roku zorganizowała zjazd nauczycieli, którzy zadeklarowali solidarność z protestującymi. Z powodu swojej działalności była kilkakrotnie aresztowana i szykanowana przez władze carskie. W 1898 roku trafiła do więzienia w Cytadeli Warszawskiej. Podczas I Wojny Światowej pracowała w Biurze Porad Prawnych dla Uchodźców.
W okresie międzywojennym napisała raport „W więzieniach”, w którym wskazywała na stosowanie tortur przez policję. W czasie II wojny światowej była pod opieką Anieli Steinsbergowej, działaczki Polskiej Partii Socjalistycznej.
Twórczość
Sempołowska była autorką wielu prac, w tym:
- Żydzi w Polsce (1906)
- Niedola młodzieży w szkole galicyjskiej (1906)
- Reforma szkolna 1862 roku (1915)
- Na ratunek (1934)
- Warszawa wczoraj i dziś (1938)
Upamiętnienie
W 1961 roku odsłonięto kamień pamiątkowy przy Al. Jerozolimskich w Warszawie, w miejscu jej byłego domu. Jej imieniem nazwano wiele szkół, w tym:
- Zespół Szkół Nr 1 w Puławach
- XVI Liceum Ogólnokształcące w Warszawie
- IV Liceum Ogólnokształcące w Lublinie
- Szkoła Podstawowa nr 13 w Pabianicach
Sempołowska została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
