„`html
Staświny – Informacje ogólne
Staświny, znane wcześniej jako Stasswinnen, to wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Miłki. Wieś znajduje się na skrzyżowaniu drogi krajowej i wojewódzkiej. W 2021 roku liczyła 391 mieszkańców, z czego 48,6% stanowiły kobiety, a 51,4% mężczyźni.
Historia
Wieś została założona w 1475 roku na prawie chełmińskim przez Szymona Schulza. W przywileju lokacyjnym komtur Bernhard von Balzhofen zastrzegł, że osada ma być zasiedlona przez niemieckich osadników. Dzięki strategicznemu położeniu, Staświny rozwijały się, stając się centrum karczmarstwa, gdzie w 1507 roku funkcjonowały już trzy karczmy.
W 1625 roku, w miejscowości mieszkało kilku Niemców i Polaków. W lutym 1657 roku wieś została zniszczona przez wojska litewskie. Szkoła w Staświnach została założona w 1819 roku, a w 1906 roku uruchomiono linię kolejową Giżycko-Orzysz-Pisz, z najbliższymi stacjami w Rudzie i Miłkach.
W wyniku walk podczas I wojny światowej wieś została niemal całkowicie zniszczona. Odbudowa trwała pięć lat, głównie dzięki wsparciu z zachodnich Niemiec.
Majątki ziemskie
- W latach 30. XX wieku istniały dwa majątki ziemskie w Staświnach.
- Pierwszy należał do rodziny Göbel, która posiadała 100 ha ziemi, w tym 65 ha użytków rolnych.
- Drugi majątek znajdował się przy drodze do Lipowego Dworu, prawdopodobnie należący do Ernsta Preussa.
Obydwa majątki miały swoje dwory oraz pozostałości parków i zabudowań gospodarczych.
Nazewnictwo
W 1938 roku, w ramach akcji germanizacyjnej, historyczna nazwa niemiecka Stasswinnen została zmieniona na Eisermühl.
Demografia
W 1910 roku wieś liczyła 391 mieszkańców, a liczba ta wzrosła do 452 w 1939 roku.
Zabytki
W pobliskim grodzisku zwanym Świętą Górą, położonym 800 m na południowy zachód od wsi, można znaleźć pozostałości po dawnych osadach, usytuowane między jeziorem Wojnowo a rzeczką Staświną.
Bibliografia
- Karczewska M., Karczewski M., Kempa R., Pirożnikow E., „Miłki – monografia krajoznawcza gminy mazurskiej”, Wydawnictwo Kwadrat, Białystok-Miłki 2005
- Staświny – audycja w cyklu Wakacje z Kłobukiem
„`
