Herb Starykoń
Starykoń, znany również jako Antiquus Caballus, to polski herb szlachecki, wzmiankowany w jednych z najstarszych europejskich herbarzy. Używany był przez około 40 rodzin, z czego Tadeusz Gajl wymienia 127 rodzin pieczętujących się tym herbem.
Opis herbu
Herb przedstawia czerwony tarczę z wizerunkiem srebrnego konia, posiadającego złote kopyta i czarny popręg. W klejnocie na hełmie znajduje się srebrny topór ze złotym styliskiem, wbity w hełm w prawo. Labry herbowe są czerwone, podbite srebrem.
Historia
Najstarszy znany opis herbu sporządził Jan Długosz (1415–1480). Herb był również dokumentowany przez historyków takich jak Kasper Niesiecki, który odnosił się do prac Marcina Bielskiego oraz Szymona Okolskiego.
Geneza i etymologia
Nazwa herbowa Starykoń może pochodzić od przezwiska „Stary Koń” lub być związana z łacińskimi terminami „antiquus equus” oraz „antiquus caballus”, co oznacza „stary koń”. Związana jest z wyobrażeniem białego konia, co potwierdza historyczny opis Długosza.
Pieczęcie i zapiski
- Najstarsza pieczęć z herbem pochodzi z 1316 roku, od Imbrama z Tosznowic.
- Najstarsza pisana wzmianka o herbie datowana jest na 1320 rok i dotyczy Grzegorza z Wronińca.
- W 1366 roku król Kazimierz Wielki potwierdził przywileje rycerzy herbu Starykoń.
Dzieła heraldyczne
Herb Starykoń jest wymieniany w dziełach heraldycznych, w tym w „Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae” Jana Długosza oraz w europejskich herbarzach, jak „Herbarz Złotego Runa” i „Codex Bergshammar”.
Najstarsze rody
Do najstarszych rodzin pieczętujących się herbem Starykoń należą Wroniccy oraz Szafrańcy. Wzmianki o nich pochodzą z XIV wieku.
Legenda herbowa
Według Bartosza Paprockiego, herb Starykoń miał przyjąć rycerz z rodu Toporczyków, co miało być dowodem ich wspólnego pochodzenia na podstawie identycznego klejnotu.
Herbowni
Lista herbownych, oparta na wiarygodnych źródłach, jest niekompletna z powodu zniszczeń dokumentów w czasie II wojny światowej. Wśród rodzin, które używały herbu, wymienia się miasto Sucha Beskidzka.
Wątki związane z herbem Starykoń pojawiają się także w literaturze, jak w powieści Tomasza Jurasza „Stary koń, czyli wędrówki ku tajemniczym historiom” z 1977 roku.
