Starosta Niegrodowy
Starosta niegrodowy, znany również jako tenutariusz (łac. capitaneus sine iurisdictione), to użytkownik zamków lub dóbr królewskich, który korzysta z nich na podstawie umowy dzierżawy lub zastawu. W odróżnieniu od starosty grodowego, starosta niegrodowy nie posiada uprawnień sądowych, policyjnych ani egzekucyjnych.
Rodzaje Starostw
Starostwa dzielą się na dwa główne typy:
- Starostwa grodowe: Przyznawane z wyższą godnością, ale mniej dochodowe.
- Starostwa niegrodowe: Bardziej dochodowe, nadawane na zasadzie łac. panis bene merentium (chlebem dobrze zasłużonych), rozdawane przez króla.
Obowiązki i Przepisy
Od 1563 roku starostowie niegrodowi byli zobowiązani do płacenia części dochodu do skarbu państwa. Początkowo wynosiła ona 1/4 dochodu (kwarta), a od 1567 roku zmniejszyła się do 1/5. Prawo Ius communicativum umożliwiało wdowie po staroście zatrzymanie starostwa na dożywocie.
Wpływ na Majątki Magnackie
Kumulacja starostw niegrodowych w rękach jednego właściciela przyczyniła się do wzrostu fortun magnackich, co miało istotny wpływ na kształtowanie się elit społecznych w Polsce.
Podsumowując, starosta niegrodowy pełnił ważną rolę w zarządzaniu dobrami królewskimi, jednak jego uprawnienia były ograniczone w porównaniu do starosty grodowego, co miało wpływ na struktury społeczne i ekonomiczne w Polsce.
