Stanisław Kostka Tarnowski
Stanisław Kostka Tarnowski (ur. 7 listopada 1837 w Dzikowie, zm. 31 grudnia 1917 w Krakowie) był polskim historykiem literatury, krytykiem literackim, publicystą politycznym oraz przywódcą konserwatystów krakowskich. W swojej karierze pełnił funkcje profesora i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezesa Akademii Umiejętności w Krakowie oraz członka Towarzystwa Historycznego we Lwowie.
Życiorys
Tarnowski uczęszczał do gimnazjum Św. Anny w Krakowie, następnie studiował prawo i filologię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Wiedniu. W młodości związał się z Hotelem Lambert i brał aktywny udział w powstaniu styczniowym, za co był więziony przez władze austriackie. Po ułaskawieniu objął przywództwo wśród krakowskich konserwatystów (1865).
W 1870 roku obronił doktorat, a wkrótce uzyskał habilitację i tytuł profesora nadzwyczajnego. W latach 1879-1909 kierował Katedrą Historii Literatury Polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, stając się mentorem wielu wybitnych studentów.
Tarnowski był również aktywnym członkiem Akademii Umiejętności, gdzie pełnił szereg funkcji, w tym prezesury. Wygłaszał liczne przemówienia na ważnych wydarzeniach narodowych oraz organizował zjazdy. Jego działalność była szeroko doceniana, co potwierdzają liczne odznaczenia, w tym Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
Twórczość
Tarnowski zajmował się historią literatury polskiego Odrodzenia i romantyzmu, a jego najważniejszym dziełem była Historia literatury polskiej (1900-1907). Krytykował jednak pozytywizm i Młodą Polskę, a jego prace spotykały się z różnymi opiniami w środowisku literackim.
Był również autorem wielu utworów satyrycznych, w tym komedii i parodii. Jego twórczość naukowa obejmowała m.in. opracowania dotyczące Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Juliusza Słowackiego oraz Henryka Sienkiewicza.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 11 listopada 1936)
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa (1887)
- Order Leopolda I klasy (1908)
- Komandor Orderu Piusa IX
- Odznaka Honorowa za Dzieła Sztuki i Umiejętności
Rodzina
Tarnowski pochodził z arystokratycznej rodziny, był synem hrabiego Jana Bogdana i Gabrieli z Małachowskich. Jego rodzina miała wpływowych przedstawicieli w literaturze i sztuce.
Podsumowanie
Stanisław Kostka Tarnowski był znaczącą postacią w polskiej literaturze i kulturze, znany z krytyki literackiej oraz aktywności politycznej. Jego prace oraz działalność akademicka miały istotny wpływ na rozwój polskiej literatury i myśli politycznej w XIX i XX wieku. Zmarł w 1917 roku, a jego wkład w polską kulturę pozostaje pamiętany do dziś.
