Stanisław Grzepski – Życiorys
Stanisław Grzepski (1524-1570) był polskim uczonym renesansowym, profesorem Akademii Krakowskiej oraz szlachcicem herbu Świnka. Urodził się w Grzebsku koło Mławy, w rodzinie mazowieckiej szlachty. Już jako dziecko wykazywał zdolności językowe i w wieku 14 lat rozpoczął naukę w Akademii Krakowskiej, gdzie studiował filozofię oraz języki starożytne, stając się poliglotą.
W 1549 roku, z powodu buntu studentów, nie uzyskał stopnia bakalaureatu i przez siedem lat podróżował po Polsce, ucząc się i nawiązując kontakty, m.in. z drukarzem Andrzejem Winklerem. W 1556 roku powrócił do Krakowa, gdzie zdał egzamin na bakałarza, a w 1562 roku uzyskał stopień magistra. W 1567 roku został profesorem Kolegium Większego.
Działalność literacka
Grzepski opublikował trzy ważne dzieła z zakresu matematyki, literatury starożytnej oraz numizmatyki. Jego pierwszym dziełem były Dwa poematy Grzegorza Nazyanzeńskiego, w którym dodał swój komentarz. Sławę przyniosła mu jednak Geometria, uważana za pierwszy polski podręcznik geodezji.
Geometria Grzepskiego
W 1566 roku Grzepski opublikował Geometrię, To jest Miernicka Nauka, po Polsku krótko napisana z Greckich i z Łacińskich ksiąg, pierwszą polską książkę techniczną. Dzieło to miało na celu wprowadzenie polskiej terminologii w dziedzinie matematyki, a autor stosował prosty język, aby uczynić treści dostępnymi dla szerszej publiczności, w tym praktyków i samouków.
Dzieła
- Dwa poematy Grzegorza Nazyanzeńskiego
- Geometria, To jest Miernicka Nauka, po Polsku krótko napisana z Greckich i z Łacińskich ksiąg (1566)
- De multiplici siclo et talento hebraico (1568) – pol. O różnych rodzajach syklów i talentów
Upamiętnienie
Stanisław Grzepski został upamiętniony przez polskiego poetę Melchiora Pudłowskiego w fraszce pt. Nagrobek Stanisławowi Grzepskiemu.
Bibliografia
- Benon Dymek, Stanisław Grzepski z Poborza – wybitny uczony epoki Renesansu, „Rocznik Mazowiecki”, T. 22, 2010.
- Henryk Barycz, Stanisław Grzepski: człowiek i twórca, Warszawa 1957.
- Jerzy Biniewicz, Kiedy poczniesz groblą sypać dwułoktową…, w: Kultura: pamięć i zapomnienie. Wrocław 2012.
