Stanisław II August Poniatowski
Stanisław II August Poniatowski (1732-1798) był ostatnim królem Polski (1764-1795) oraz jednym z głównych reformatorów Rzeczypospolitej. Urodził się w Wołczynie jako syn Stanisława Poniatowskiego i Konstancji z Czartoryskich. W czasach swojej młodości był związany z dworem rosyjskim, gdzie nawiązał romans z Katarzyną II.
Młodość i wstąpienie na tron
Po śmierci Augusta III, dzięki wsparciu Katarzyny II oraz stronnictwa Czartoryskich, Poniatowski został wybrany na króla. Jego elekcja miała miejsce w 1764 roku w obecności rosyjskich wojsk, co ograniczyło jego niezależność i stało się źródłem krytyki.
Reformy i konflikty
Stanisław August dążył do reform ustrojowych. Był jednym z głównych autorów Konstytucji 3 maja (1791), która wprowadzała monarchię konstytucyjną. Starał się również o reformę wojska i administracji, jednak jego działania były często hamowane przez opozycję oraz wpływy rosyjskie.
W 1792 roku, po wybuchu wojny polsko-rosyjskiej, król przystąpił do konfederacji targowickiej, co spotkało się z ostrą krytyką i manifestacjami społecznymi.
Rozbiory Polski
W wyniku II rozbioru Polski (1793) Poniatowski, pod presją Rosji, musiał zaakceptować utratę terytoriów. Po kolejnej interwencji rosyjskiej i upadku Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 roku, abdykował i odszedł do Grodna, gdzie zmarł w 1798 roku.
Ocena i spuścizna
Ocena panowania Stanisława Augusta jest złożona. Z jednej strony był mecenasem kultury, który wspierał rozwój nauki i sztuki, a z drugiej – krytykowany za brak determinacji oraz uzależnienie od rosyjskiej polityki. Jego reformy, choć ambitne, nie przyniosły trwałych rezultatów, a Rzeczpospolita pogrążyła się w chaosie, co doprowadziło do jej rozbiorów.
Potomstwo
Stanisław August pozostawał w stanie wolnym, jednak miał dzieci z Elżbietą Grabowską, w tym Stanisława, Kazimierza i Izabelę Grabowskich.
Kultura
Postać Stanisława Augusta jest przedstawiana w literaturze i filmach, w tym w rosyjskim serialu „Katarzyna”. Jego życie i rządy pozostają przedmiotem badań i kontrowersji w historiografii polskiej.
