Spółgłoska przedniojęzykowo-dziąsłowa
Spółgłoska przedniojęzykowo-dziąsłowa to sposób artykulacji, w którym przednia część języka zbliża się do dziąseł. Przykłady polskich spółgłoskek to /l/ i /r/, natomiast w języku angielskim są to /t/, /d/, oraz /n/.
W większości języków spółgłoski /s/ i /z/ mają artykulację dziąsłową, jednak w językach słowiańskich, w tym polskim, są one artykułowane jako zębowe. Spółgłoski dziąsłowe można podzielić na:
- Apikalne – czubek języka dotyka dziąseł.
- Laminalne – górna powierzchnia języka styka się z dziąsłami.
W wielu językach, takich jak /t/, /d/, /l/ i /n/, spółgłoski są najczęściej apikalne, podczas gdy /s/ i /z/ mają artykulację laminalną. Przykładem języka, w którym występują laminalne spółgłoski zwartymi, jest francuski. Hiszpańskie /s/ jest apikalne w kastylijskim, natomiast laminalne w innych regionach Hiszpanii oraz w Ameryce Łacińskiej.
W języku baskijskim apikalne /s/ i /ts/ są traktowane jako odrębne fonemy i kontrastują z laminalnymi, które są zapisywane jako z i tz.
Warto także wspomnieć o spółgłoskach zadziąsłowych oraz retrofleksyjnych, które są bliskie spółgłoskom dziąsłowym.
Podsumowanie
Spółgłoski przedniojęzykowo-dziąsłowe, dziąsłowe oraz ich różnorodne typy artykulacji, takie jak apikalne i laminalne, odgrywają istotną rolę w fonetyce wielu języków. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla nauki i analizy języków.