Spedycja
Spedycja to proces organizacji przewozu towaru, który wyodrębnia się w ramach systemu transportowego. Jej rozwój był wynikiem dwóch głównych przesłanek: handlowej, zakładającej rozdzielenie praw własności towaru od jego dystrybucji, oraz czynnościowej, dotyczącej funkcji przewoźników i zamawiających usługi transportowe.
Spedytor
Spedytor to osoba lub firma odpowiedzialna za organizację przewozu ładunków. Świadczy usługi spedycyjne za opłatą, wystawiając różne dokumenty transportowe w zależności od używanego środka transportu. W praktyce spedytorzy to najczęściej firmy spedycyjne.
Podział spedycji
Można wyróżnić kilka rodzajów spedycji:
- Spedycja materialna – dostępna dla wszystkich uczestników rynku, świadczona na sprzedaż.
- Spedycja nieodpłatna – ograniczona do wewnętrznych procesów gospodarczych konkretnego wytwórcy, znana jako spedycja własna.
Inny podział obejmuje:
- Spedycję gałęziową – korzystającą z jednego rodzaju transportu.
- Spedycję intermodalną – angażującą różne środki transportu, z kompleksową obsługą przesyłek.
Zakres czynności spedycyjnych
Działalność spedycyjna obejmuje:
- Spedycję właściwą – działania bezpośrednio związane z przewozem.
- Czynności organizowane – obejmujące transport i czynności dodatkowe.
Ceny usług spedycyjnych
Ceny usług spedycyjnych są ustalane na podstawie stawek umownych i mogą przybierać różne formy:
- Ryczałt spedycyjny – negocjowana cena, zależna od skomplikowania zlecenia.
- Stawki czynnościowe – ceny za konkretne usługi, ustalane przez duże firmy spedycyjne.
- Prowizje spedytorskie – wynagrodzenie uzależnione od wartości transakcji handlowej.
Historia spedycji
Historia spedycji sięga XV wieku, kiedy to prawo składu i przymus drożny przyczyniły się do rozwoju tej branży. Z czasem, w XIX wieku, dzięki wynalezieniu maszyny parowej, zyskała na znaczeniu, prowadząc do powstawania wyspecjalizowanych firm zajmujących się planowaniem przewozów i pośrednictwem handlowym.
