Spaliny i ich skład
Spaliny to mieszanina gazów powstających w procesie spalania różnych paliw, takich jak węgiel, ropa naftowa czy gaz ziemny. W Europie, transport drogowy stanowi istotne źródło zanieczyszczeń, odpowiedzialne za około 30% emisji CO2, z czego 72% pochodzi z transportu drogowego.
Spaliny z pojazdów drogowych
W Polsce, analiza przeprowadzona w 2019 roku wykazała, że 50-75% pojazdów z silnikiem diesla przekracza normy emisji tlenków węgla i azotu. Samochody osobowe stanowią największe źródło emisji CO2 w transporcie drogowym, a typowy pojazd z silnikiem diesla emituje około 10 razy więcej tlenków azotu niż jego benzynowy odpowiednik.
Wpływ spalin na zdrowie
Spaliny mają poważny wpływ na zdrowie ludzi. W Polsce spalanie paliw kopalnych może prowadzić do około 93 000 przedwczesnych zgonów rocznie. W miastach, takich jak Warszawa, transport generuje 60-80% zanieczyszczeń powietrza, co zwiększa ryzyko chorób układu oddechowego.
Rodzaje zanieczyszczeń w spalinach
Spaliny zawierają różne zanieczyszczenia, w tym:
- Cząsteczki stałe (PM): Zawierają toksyczne substancje, w tym metale ciężkie i dioksyny. Dzielą się na:
- PM10 – cząstki o średnicy poniżej 10 mikrometrów, osadzają się w górnych drogach oddechowych.
- PM2,5 – cząstki o średnicy poniżej 2,5 mikrometra, docierają do płuc i oskrzeli.
- Mikrocząstki – cząstki o średnicy poniżej 0,1 mikrona, przenikają do krwiobiegu.
- Ozon troposferyczny (O3): Powstaje w wyniku reakcji chemicznych pod wpływem słońca i może powodować podrażnienia dróg oddechowych.
- Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (PAH): Kancerogenne substancje, które dostają się do atmosfery w wyniku niekompletnego spalania.
- Niemetanowe lotne związki organiczne (NMVOCs): Powstają przy niekompletnym spalaniu i mogą prowadzić do powstawania ozonu.
Ryzyko zdrowotne związane z zanieczyszczeniem powietrza
Ekspozycja na zanieczyszczenia w powietrzu jest szczególnie niebezpieczna dla:
- niemowląt i dzieci;
- osób z chorobami płuc;
- palaczy;
- osób otyłych.
Wysokie stężenia cząstek stałych mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym chorób serca, astmy oraz nowotworów płuc.
Gazy wydechowe
Gazy spalinowe, emitowane przez silniki spalinowe, obejmują m.in. aldehydy, tlenek węgla, tlenki azotu, tlenki siarki i węglowodory. Ich emisja jest regulowana przez normy, takie jak europejski standard emisji spalin.
