Solwoliza
Solwoliza to reakcja chemiczna, w której związek chemiczny w roztworze reaguje z rozpuszczalnikiem lub jonami. Termin ten najczęściej odnosi się do sytuacji, gdy cząsteczka rozpuszczalnika działa jako czynnik nukleofilowy. Reakcje solwolizy są często nazywane na podstawie używanego rozpuszczalnika, na przykład:
- Hydroliza – z użyciem wody
- Alkoholiza – z użyciem alkoholu
- Acetoliza – z użyciem kwasu octowego
Solwoliza może również zachodzić w mieszaninach rozpuszczalników, jeśli czynnik nukleofilowy występuje w nadmiarze względem głównego substratu, na przykład w przypadku hydrolizy w układzie aceton-woda w proporcji 4:1. Przykładem reakcji solwolizy jest hydroliza estru, będąca odwrotnością reakcji estryfikacji.
Kinetyka
W trakcie solwolizy stężenie rozpuszczalnika pozostaje praktycznie niezmienne, co upraszcza równanie kinetyczne opisujące rząd reakcji. Na przykład reakcja transestryfikacji jest reakcją drugiego rzędu:
RCOOR1 + R2OH ⇌ RCOOR2 + R1OH
Szybkość reakcji można opisać równaniem:
szybkość = k2[RCOOR1][R2OH]
Gdy reakcja zachodzi w roztworze alkoholu R2OH, stężenie tego alkoholu można uznać za stałe:
[R2OH] = const
Wówczas reakcja przyjmuje postać pseudopierwszego rzędu:
szybkość = k’1[RCOOR1]
Uwagi
Solwoliza jest ważnym procesem w chemii organicznej, szczególnie w reakcjach substytucji i w kontekście roztworów.
Przypisy
- Kategoria: Reakcje substytucji
- Kategoria: Roztwory
