Sokół wędrowny
Falco peregrinus to średniej wielkości ptak drapieżny z rodziny sokołowatych (Falconidae), występujący na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. W Polsce jest to skrajnie nieliczny ptak lęgowy.
Systematyka
Podgatunek F. p. pelegrinoides bywa uznawany za odrębny gatunek, jednak różnice genetyczne w stosunku do innych podgatunków są minimalne.
Charakterystyka
Sokół wędrowny ma krępą sylwetkę, długie skrzydła i masywną głowę. Samice są większe o około 30%. Ubarwienie dorosłych ptaków jest stalowoszare na grzbiecie, z kremowym wolem i spodem białym z ciemnymi nakrapianiem. Młode osobniki mają ciemnobrązowy wierzch i kremowy spód z prążkowaniem.
Wymiary średnie
- Samiec: długość ciała 38–45 cm, rozpiętość skrzydeł 87–100 cm
- Długość czaszki: 63 mm (dzioba 22 mm)
Populacja w Polsce
W latach 2000–2008 liczba par lęgowych wynosiła około 10, a w 2020 roku wzrosła do 55. Sokół wędrowny gniazduje na wysokich budynkach i kominach przemysłowych, a transmisje z gniazd są dostępne online.
Biotop
Preferuje doliny rzeczne, obszary górskie oraz tereny zurbanizowane. Gniazduje w półjaskiniach i niszach na stromych ścianach skalnych. Ostatnio zasiedla także tereny miejskie, gdzie znajduje pokarm, w tym gołębie.
Rola w ekosystemie
Sokół wędrowny ma oportunistyczną strategię łowiecką, regulując liczebność ofiar. Jego głównym konkurentem jest jastrząb, a liczebność sokoła ograniczana jest przez puchacza.
Okres lęgowy
W kwietniu samica składa 3–4 jaja, inkubacja trwa 32 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 5–6 tygodniach, a rodzice dokarmiają je przez kolejny miesiąc. Sokół wędrowny osiąga dojrzałość płciową w wieku 3 lat i może rozwijać prędkość przekraczającą 320 km/h.
Status zagrożenia
Sokół wędrowny jest uznawany za gatunek narażony (VU) na Czerwonej liście ptaków Polski. W połowie XX wieku niemal wyginął z powodu stosowania DDT, ale programy ochrony i reintrodukcji przyczyniły się do odbudowy populacji.
