Soja warzywna (Glycine max (L.) Merr.) to jednoroczna roślina z rodziny bobowatych, pochodząca z południowo-wschodniej Azji. W Polsce jest rzadko uprawiana, a czasami dziczeje.
Morfologia
Soja osiąga wysokość do 1 m. Jej liście są złożone i trójlistkowe, a kwiaty, o barwie fioletowej, mają kształt motylkowaty. Owoce to strąki, które zawierają od 1 do 4 nasion bogatych w białko i tłuszcz. Nasiona mają różne kolory, od żółtego do czarnego.
Zastosowanie
- Soja jest ważną rośliną strączkową, wykorzystywaną do produkcji pasz oraz żywności dla ludzi, w tym produktów takich jak olej sojowy, mączka sojowa, mleko sojowe i tofu.
- Ze względu na wysoką zawartość białka (30–50%) i tłuszczu (14–24%), nasiona soi są cenione w diecie wegetariańskiej.
- Historia uprawy soi sięga 4 tys. lat w Chinach. Obecnie 45% upraw soi znajduje się w USA, a w Polsce uprawiana jest sporadycznie.
- Soja jest narażona na różne choroby, w tym wirusowe (mozaika soi), bakteryjne (bakteryjna ospowatość) oraz grzybicze (antraknoza, mączniak rzekomy).
- Większość soi na świecie to soja transgeniczna, której udział w produkcji w 2008 roku wynosił 70%.
Wartość odżywcza i wpływ na zdrowie
Metaanaliza dotycząca wpływu spożycia soi na zdrowie wykazała, że istnieje związek między spożyciem soi a obniżeniem ryzyka raka piersi. Jednakże surowa soja zawiera inhibitory trypsyny, które mogą być szkodliwe, dlatego jej obróbka cieplna jest niezbędna dla pełnego wykorzystania wartości odżywczych.
Niektóre badania sugerują, że soja może wpływać na poziom testosteronu u mężczyzn, jednak inne analizy temu zaprzeczają. Fitoestrogeny w soi mogą oddziaływać na zdrowie zarówno kobiet, jak i mężczyzn, ale dowody są ograniczone.
Podsumowanie
Soja jest wartościowym źródłem białka i tłuszczu, mającym znaczenie w diecie wegetariańskiej. Wymaga jednak obróbki, aby zminimalizować potencjalne negatywne skutki zdrowotne związane z jej surową formą.
Bibliografia
(brak danych)
