Socjobiologia
Socjobiologia to interdyscyplinarna dziedzina naukowa, która wyjaśnia zachowania społeczne, w tym zachowania ludzi, poprzez pryzmat doboru naturalnego oraz egoizmu genetycznego. Łączy w sobie elementy biologii, socjologii, etologii, ewolucjonizmu, genetyki populacyjnej oraz psychologii ewolucyjnej, a jej celem jest zrozumienie organizacji społecznej w kontekście przystosowań do środowiska.
Socjobiologia wykorzystuje matematyczne modele do opisu zachowań zwierząt oraz ich stabilności ewolucyjnej, co pozwala na tworzenie falsyfikowalnych hipotez i symulacji komputerowych. Dzięki temu zyskała uznanie w badaniach nad zachowaniami altruistycznymi i strukturą społeczną gatunków.
Rozwój socjobiologii
Socjobiologia zyskała na znaczeniu w drugiej połowie XX wieku, jako odpowiedź na koncepcje doboru grupowego. Edward O. Wilson, który w latach 70. ukuł termin „socjobiologia”, koncentrował się początkowo na badaniach owadów społecznych oraz naczelnych. Socjobiologia miała na celu zastąpienie tradycyjnych nauk humanistycznych, które pomijały biologiczne aspekty natury ludzkiej.
Richard Dawkins, jeden z głównych popularyzatorów tej dziedziny, wprowadził pojęcie memu, analizującego ewolucję idei kulturowych. Wilson, w swoim dziele „Konsiliencja”, podkreślił znaczenie neurobiologii w badaniach nad kulturą.
Podział socjobiologii
Socjobiologia dzieli się na dwa główne nurty:
- Pop: skupia się na człowieku.
- Narrow: bada inne gatunki.
Wyróżnia się także cztery filary socjobiologii:
- Teoria ewolucji: oparta na przystosowaniu człowieka do zmieniającego się środowiska.
- Teoria wartości dostosowawczej: jednostką doboru jest gen, a kluczowe są relacje w przekazywaniu genów.
- Teoria optymizacji: zajmuje się altruizmem i jego rodzajami.
- Teoria gier: bada interakcje między osobnikami w kontekście ewolucji.
Krytyka socjobiologii
Socjobiologia spotkała się z krytyką, m.in. ze strony Richarda Lewontina i Stephena Jay Goulda, którzy podważali rolę genów w kształtowaniu zachowań ludzkich. Krytycy twierdzili, że socjobiologia może prowadzić do usprawiedliwiania niemoralnych działań i redukcji statusu osoby. Część badaczy nawet zrezygnowała z terminu „socjobiologia” w obliczu kontrowersji związanych z jej interpretacjami.
Zwolennicy socjobiologii wskazują, że jej teorie nie oceniają moralności zachowań, a jedynie analizują ich biologiczne uwarunkowania.
Publikacje E.O. Wilsona
- E.O. Wilson, „Sociobiology: The New Synthesis”, Harvard 1975.
- E.O. Wilson, „Moralność genu. Od socjobiologii do socjologii”, PIW Warszawa 1991.
- E.O. Wilson, „Różnorodność życia”, PIW Warszawa 1999.
- E.O. Wilson, „Konsiliencja: Jedność wiedzy”, Zysk i S-ka, Poznań 2002.
Bibliografia
Informacje na temat socjobiologii można znaleźć w licznych publikacjach naukowych oraz encyklopediach.
