„`html
Sobór św. Mikołaja w Białymstoku
Sobór św. Mikołaja to katedra prawosławna w Białymstoku, pełniąca rolę głównej świątyni diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Został wzniesiony w latach 1843–1846 na miejscu starszej cerkwi unickiej. W 1951 roku uzyskał status katedry. Obiekt reprezentuje styl klasycystyczny, charakterystyczny dla architektury cerkiewnej z okresu Imperium Rosyjskiego. Sobór znajduje się przy ulicy Lipowej 15 i jest wpisany do rejestru zabytków.
Historia
Pierwsza cerkiew św. Mikołaja powstała prawdopodobnie w XVI wieku jako filia świątyni w Dojlidach. W 1727 roku, fundacja unickiej cerkwi była związana z rodziną Branickich. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku, cerkiew zyskała znaczenie jako symbol prawosławia w Białymstoku. W latach 1955–1958 obiekt przeszedł remont i modernizację, a w 1992 roku zaczęto przechowywać w nim relikwie św. Gabriela Zabłudowskiego.
Architektura
Sobór zbudowany jest na planie krzyża greckiego, z jedną centralnie umieszczoną kopułą. Styl klasycystyczny przejawia się w użyciu pilastrów doryckich, łuków pełnych oraz w bogatym zdobieniu frontonów. Całkowita wysokość budynku wynosi 40 metrów.
Wystrój wnętrza
Ikonostas z 1846 roku jest dziełem szkoły wileńskiej, zawiera postacie Jezusa Chrystusa i Matki Boskiej, a także ikony przedstawiające ewangelistów i świętych. Wnętrze zdobią freski autorstwa Józefa Łotowskiego, a także inne ikony, w tym kopię Białostockiej Ikony Matki Bożej. W soborze znajdują się również trzy piece kaflowe oraz pięć żelaznych.
Dolna cerkiew
W podziemiach soboru znajduje się cerkiew pod wezwaniem św. Serafina z Sarowa, z ikonostasem z początku XX wieku. Adaptacja dolnej cerkwi na cele kultu miała miejsce w latach 1955–1958. Od 2005 roku w dolnej cerkwi odprawiana jest Święta Liturgia w języku polskim.
Podsumowanie
- Główna świątynia diecezji białostocko-gdańskiej.
- Styl klasycystyczny, zbudowany w latach 1843–1846.
- Ważne miejsce dla prawosławnych w Białymstoku.
- Ikonostas i freski stanowią cenne elementy wystroju wnętrza.
„`
