snoRNA – małe jąderkowe RNA
snoRNA (small nucleolar RNA) to krótkie, niekodujące cząsteczki RNA, które występują przede wszystkim w jąderku komórkowym eukariontów i Archaea. Ich główną funkcją jest obróbka rybosomalnego RNA (rRNA) poprzez modyfikacje chemiczne nukleotydów.
Rodzaje snoRNA
snoRNA dzieli się na dwie główne rodziny:
- C/D RNA – zaangażowane w metylację nukleotydów.
- H/ACA RNA – odpowiadają za pseudourydylację nukleotydów.
Większość z tych cząsteczek znajduje się w jąderku, gdzie pełnią swoją biologiczną funkcję po połączeniu z białkami, tworząc kompleksy zwane małymi jąderkowymi rybonukleoproteinami (snoRNP).
Funkcje snoRNA
Główne role snoRNA obejmują:
- modyfikacje chemiczne nukleotydów w rRNA oraz snRNA,
- uczestnictwo w dojrzewaniu prekursorów rRNA (pre-rRNA),
- możliwą rolę w modyfikacjach mRNA.
W snoRNP, rybonukleinowe komponenty zapewniają specyficzność przyłączania do odpowiednich sekwencji pre-rRNA, natomiast białka pełnią funkcje katalityczne w procesie modyfikacji lub cięcia transkryptów. Ponadto, snoRNA mogą uczestniczyć w formowaniu odpowiedniej struktury trzeciorzędowej rRNA oraz w składaniu podjednostek rybosomu. Niektóre snoRNA, takie jak H/ACA RNA, są również obecne w telomerazie.
Podsumowanie
snoRNA są kluczowymi elementami w procesach obróbczych RNA i mają znaczący wpływ na funkcjonowanie komórek eukariotycznych oraz Archaea. Ich interakcje z białkami oraz udział w modyfikacjach RNA są niezbędne dla prawidłowego działania rybosomów i syntezy białek.
