Smużka leśna (Sicista betulina)
Smużka leśna to gatunek małego ssaka z rodziny smużek (Sminthidae), występujący w Eurazji, od Danii po jezioro Bajkał w Rosji. Gatunek został po raz pierwszy opisany w 1779 roku przez P.S. Pallasa. Wyróżnia się czterema podgatunkami.
Klasyfikacja i podgatunki
- S. b. betulina
- S. b. montana
- S. b. norvegica
- S. b. taigica
Współczesne badania wskazują na bliskie pokrewieństwo smużki leśnej z innym gatunkiem, S. strandi, mimo różnic w morfologii i kariotypie.
Etymologia
Nazwa rodzaju Sicista pochodzi od tatarskiego słowa oznaczającego „mysz stadna”, natomiast epitet gatunkowy betulina odnosi się do brzozy. Podgatunki mają nazwy odnoszące się do ich lokalizacji geograficznych.
Nazewnictwo zwyczajowe
W Polsce zwierzę to dawniej nazywano po prostu „smużka”; obecnie używa się nazwy „smużka leśna” zgodnie z publikacją Muzeum i Instytutu Zoologii PAN z 2015 roku.
Występowanie
Smużka leśna zamieszkuje różnorodne siedliska, takie jak lasy sosnowe i brzozowe, tajgę oraz tereny górskie. W Polsce jest obecna głównie w północno-wschodnich regionach, Karpatach i na Lubelszczyźnie. Zasięg występowania podgatunków obejmuje:
- S. b. betulina – środkowa i wschodnia Europa
- S. b. montana – Alpy i Karpaty
- S. b. norvegica – Skandynawia
- S. b. taigica – południowa część Syberii
Wygląd
Jest to mały gryzoń, osiągający długość ciała 51–76 mm oraz masę od 5 do 13 g. Futro jest żółtobrązowe z wyraźną czarną pręgą wzdłuż grzbietu. Smużka leśna ma długi ogon oraz charakterystyczną budowę zębów.
Tryb życia
Smużka leśna jest nocnym zwierzęciem, sprawnie wspinającym się po gałęziach. Buduje gniazda z roślin, a na zimę zapada w sen w norach. Okres godowy trwa od maja do czerwca, a samica rodzi od 2 do 6 młodych.
Populacja i zagrożenia
Gatunek jest rzadki w zachodniej Europie, ale liczny wschodniej części zasięgu. Główne zagrożenia to zmiany w użytkowaniu gruntów i wylesianie. W Europie smużka leśna nie jest uznawana za gatunek zagrożony.
Ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody klasyfikuje smużkę leśną jako gatunek najmniejszej troski. W Polsce objęta jest ochroną gatunkową i ścisłą od 1984 roku, co wprowadza zakazy dotyczące jej zabijania oraz niszczenia siedlisk.
