Słowianie

Słowianie

Słowianie to najliczniejsza grupa ludności indoeuropejskiej posługująca się językami słowiańskimi, zamieszkująca Europę Wschodnią, Środkową i Południową oraz północną Azję. Ich obecność w źródłach pisanych sięga VI wieku n.e., kiedy to Prokopiusz z Cezarei używał terminów takich jak Σκλάβοι (Sklaboi).

Nazwa i etymologia

Nazwa „Słowianie” wywodzi się z języka prasłowiańskiego. W różnych językach słowiańskich pojawia się rdzeń slav- lub slov-, co wskazuje na wspólne pochodzenie. Istnieje kilka hipotez dotyczących źródłosłowu tej nazwy, w tym:

• Słowo z praindoeuropejskiego – wskazuje na umiejętność mówienia i komunikacji; Słowianie to „ludzie znający słowa”.
• „Sklavenoi” – niektórzy uczeni łączą nazwę z greckim słowem oznaczającym niewolników, co miało miejsce w kontekście plemion graniczących z Cesarstwem Rzymskim.
• „Swój” – teoria, że nazwa pochodzi od praindoeuropejskiego *su̯edhnos, oznaczającego „własny” lub „przynależny”.
• „Slova” (błoto) – niektórzy badacze łączą nazwę z preferencjami Słowian do wilgotnych terenów.

Zróżnicowanie Słowian

Wyróżnia się trzy główne grupy Słowian:

• Słowian zachodnich – Polacy, Czesi, Słowacy, Serbołużyczanie.
• Słowian wschodnich – Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini.
• Słowian południowych – Bułgarzy, Serbowie, Chorwaci, Słoweńcy.

Języki i osadnictwo

Języki słowiańskie wywodzą się z języka prasłowiańskiego, a ich podział na zachodniosłowiańskie, wschodniosłowiańskie i południowosłowiańskie ukształtował się między V a XII wiekiem. Słowianie zasiedlają dziś niemal całą Europę Wschodnią oraz części Europy Środkowej i Południowej, a ich liczebność w państwach narodowych waha się od 80% do 94% populacji w krajach takich jak Polska, Czechy czy Bułgaria.

Geneza Słowian

Hipotezy dotyczące pochodzenia Słowian koncentrują się na dwóch głównych koncepcjach:

• Koncepcja allochtoniczna – sugerująca, że Słowianie wywodzili się z Europy Wschodniej, zwłaszcza Polesia.
• Koncepcja autochtoniczna – zakładająca, że Słowianie pochodzili z terenów środkowej Europy, w szczególności z Polski.

Pierwsze państwa słowiańskie

Pierwsze organizmy państwowe, takie jak państwo Antów oraz państwo Samona (VII w.), były świadectwem wczesnej organizacji politycznej Słowian. W późniejszych wiekach powstały inne struktury, jak państwo wielkomorawskie, które uległo upadkowi na skutek najazdu Madziarów.

Słowianie w Polsce

Słowianie na ziemiach polskich, w tym Polanie, Wiślanie i Mazowszanie, tworzyli wczesne struktury społeczne oparte na rodach i wspólnotach plemiennych. Najwcześniejszym udokumentowanym władcą Polan był Mieszko I, który zjednoczył plemiona pod wspólną władzą.