Sławojka – Definicja i Funkcja
Sławojka, znana również jako wychodek, to rodzaj ubikacji, zazwyczaj wolnostojącej, wyposażonej w deskę z otworem nad suchym dołem, gdzie gromadzą się fekalia. W Polsce występuje głównie w uboższych wsiach oraz w miastach bez kanalizacji, a także tam, gdzie nie ma ekonomicznego uzasadnienia dla bardziej skomplikowanych rozwiązań sanitarno-życiowych.
Zdobienia i Wygląd
Często drzwi wejściowe do sławojek zdobią otwory w kształcie serca lub koła, które pełnią funkcje wentylacyjne oraz umożliwiają wpuszczenie światła.
Nazwa i Historia
Nazwa „sławojka” wywodzi się od premiera Felicjana Sławoja Składkowskiego, inicjatora akcji poprawy warunków sanitarnych w Polsce w latach 20. XX wieku. Rozporządzenie z 1928 roku nakładało obowiązek budowy ustępów na każdej działce budowlanej, co przyczyniło się do popularyzacji tego terminu.
Wymogi Sanitarne
Warunki zakładania i obsługi sławojek regulowane są przepisami z 1959 roku. Kluczowe wymagania obejmują:
- Szczelność dołu kloacznego oraz możliwość jego opróżniania.
- Minimalne odległości od studni (15 m), dróg (7,5 m) oraz okien i drzwi (10 m).
- Codzienne mycie pomieszczenia oraz regularne opróżnianie (2-3 razy w roku).
Rodzaje Sławojek
- Ustęp przenośny: Budowany tymczasowo w terenie.
- Ustęp skrzynkowy: Posiada szczelną skrzynię na fekalia.
- Ustęp torfowy: Z automatycznym zasypywaniem fekaliów torfem.
- Ustęp zwykły: Dwie komory użytkowane na przemian.
- Ustęp z odkażaniem: Dedykowany szpitalom zakaźnym.
- Tymczasowy ustęp polowy: Rów zasypywany po napełnieniu.
Nietypowe Sławojki
Choć większość sławojek ma standardowy wygląd, niektóre wyróżniają się nietypowymi kształtami i lokalizacjami, nie zawsze związanymi z higieną.
Sławojka w Kulturze Popularnej
Sławojka stała się inspiracją dla wielu żartów, filmów i anegdot. Przykłady to scena z filmu „Nic śmiesznego”, w której użyto petardy, oraz scena z „Złota dezerterów”, gdzie do sławojki strzela armata. Pojawia się również w literaturze, w tym we wspomnieniach Melchiora Wańkowicza.
