Shenzhen

|zdjęcie = Shenzhen city montage.png
|opis zdjęcia =
|herb =
|flaga =
|dopełniacz nazwy = Shenzhen
|państwo = CHN
|1. jednostka administracyjna = Guangdong
|data założenia = 1979
|powierzchnia = 1997,47
|wysokość = 25
|rok = 2018
|liczba ludności = 13 026 600
|gęstość zaludnienia = 6522
|numer kierunkowy = 0755
|kod pocztowy = 518000
|tablice rejestracyjne = 粤B
|plan miasta = Location of Shenzhen within Guangdong (China).png
|kod mapy = CN-44
|współrzędne = 22°32′30″N 114°3′15″E
|commons = Category:Shenzhen
|www = http://www.sz.gov.cn/
}}
Shenzhen (chiń. ; pinyin: Shēnzhèn; ) – miasto w południowo-wschodnich Chinach, w prowincji Guangdong, bezpośrednio graniczące z Hongkongiem, liczące ponad 13 milionów mieszkańców i stanowiące część około 100-milionowej metropolii Delta Rzeki Perłowej, które w 1979 roku było jeszcze miasteczkiem z 30 tysięczną ludnością.

Geografia i klimat

Shenzhen od strony zachodniej leży nad deltą Rzeki Perłowej, zaś od wschodu styka się z zatoką Daya i Morzem Południowochińskim. Od strony północnej graniczy z prefekturami miejskimi Dongguan i Huizhou, zaś od południa graniczy z Hongkongiem oraz z zatokami Shenzhen oraz Mirs. Najwyższy szczyt aglomeracji góra Wutong o wysokości ponad 900 m n.p.m. znajduje się w Parku Narodowym o tej samej nazwie, zaś drugi pod względem wysokości szczyt o wysokości ponad 800 m n.p.m. znajduje się na półwyspie Depang. Pod jurysdykcją Shenzhen znajduje się też kilka wysp m.in. wyspa Nei Lingding.
|accessdate =
}}

Podział administracyjny

u]]
Shenzhen składa się z 10 dzielnic o łącznej powierzchni 1997,47 km². W dzielnicy Futian mieści się ratusz, zaś przylegająca do Hongkongu dzielnica Luohu jest centrum finansowym, handlowym i informacyjnym miasta. Nanshan jest miejscem koncentracji przemysłu zaawansowanych technologii. Port w Yantian jest drugim co do wielkości głębokim terminalem kontenerowym w Chinach i trzecim co do wielkości na świecie. Do pobliskiego Hongkongu można dostać się przez liczne przejścia graniczne (kolejowe, drogowe, morskie i piesze).
|}

Demografia

Dongmen]]
Na początku 2019 roku Shenzhen posiadało 13 026 600 mieszkańców.

Historia

Wczesna historia

w 1998 roku]]
Pierwsze ślady osadnictwa w Shenzhen pochodzą z połowy epoki neolitu, zaś tereny wchodzące w skład dzisiejszej aglomeracji zostały włączone do Chin w 214 roku p.n.e. przez pierwszego cesarza Qin Shi Huang. W IV wieku n.e. zostało założone hrabstwo Dongguan, z siedzibą gubernatora w Nantou, znajdującego się na terenie dzisiejszego dystryktu Nanshan. Z czasów dynastii Ming do dnia dzisiejszego zachowały się fragmenty muru obronnego wraz z południową bramą w Nantou oraz forteca Dapeng, pochodzące z końca XIV wieku, zbudowane w celu ochrony przez japońskimi piratami. Najwcześniejsze zapiski o Shenzhen pochodzą z 1410 roku. Po przegraniu przez Chiny wojen opiumiowych w połowie XIX wieku, rejon obecnego Shenzhen stał się obszarem granicznym z Hongkongiem, nowo powstałą kolonią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Od 1910 roku przez rejon dzisiejszej aglomeracji zaczęła działać pierwsza linia kolejowa, prowadząca z Kantonu do stacji Kowloon w Hongkongu, której jedną ze stacji jest obecny dworzec centralny. W czasie II wojny światowej Nantou znajdowało się pod okupacją Cesarstwa Wielkiej Japonii. W 1953 roku do miasteczka Shenzhen przeniosły się władze nowo utworzonego hrabstwa Bao’an.

1979 rok – XXI wiek

Shenzhen otrzymało uprawnienia miasta na prawach prefektury 23 stycznia 1979 roku. 16 maja 1980 roku w mieście powstała pierwsza w Chinach specjalna strefa ekonomiczna. W marcu 1981 roku Shenzhen stało się miastem na poziomie sub-prowincjonalnym (pod bezpośrednim zarządem władz prowincji). 1 grudnia 1990 roku została założona Giełda Papierów Wartościowych w Shenzhen. W październiku 1991 roku otwarto port lotniczy Shenzhen Bao’an. Pod koniec 2004 roku oddano do użytku pierwsze linie metra. W 2008 roku Shenzhen zostało członkiem Sieci Miast Kreatywnych UNESCO. W czerwcu 2010 roku w Narodowym Centrum Obliczeniowym zainstalowano superkomputer Nebulae, który w momencie oddania był drugim pod względem szybkości superkomputerem świata. Na początku lipca 2010 roku specjalna strefa ekonomiczna została rozciągnięta na całą aglomerację. Miasto było gospodarzem Letniej Uniwersjady w 2011 roku, w której udział wzięło ponad 10 tysięcy sportowców ze 152 krajów. W 2019 roku Shenzhen było trzecim w kolejności po Pekinie i Szanghaju miastem w Chinach pod względem przychodu PKB.

Transport

Koleje

Wszystkie dworce kolejowe w Shenzhen m.in. centralny, południowy, północny, wschodni, Futian i Pingshan obsłużyły w 2019 roku ponad 87 milionów pasażerów. Z powyższych dworców kursują pociągi kolei dużej prędkości do Hongkongu, a także w kierunku Kantonu i Xiamen do różnych lokalizacji w kraju.

Komunikacja lotnicza

]]
W odległości 35 km od centrum miasta, na wybrzeżu delty Rzeki Perłowej, znajduje się Port lotniczy Shenzhen, z którego w 2019 roku skorzystało około 53 mln pasażerów, co stawia tutejsze lotnisko na piątym miejscu w kraju pod względem ilości obsłużonych osób.

Transport drogowy

Najważniejsze drogi w Shenzhen:
* autostrada G15 – biegnąca od Shenyang, wzdłuż wybrzeża Chin do Haikou (tunel pod Cieśniną Hajnańską w budowie);
* autostrada G94 – rozpoczynająca się w centrum Futian (niedaleko granicy z Hongkongiem), biegnąca naokoło delty Rzeki Perłowej, przez Kanton do Makau;
* autostrada G25 – biegnąca z Shenzhen do Changchun;
* autostrada G205 – biegnąca z Shenzhen do Qinhuangdao;
* droga ekspresowa S3 – biegnąca wzdłuż wybrzeża delty Rzeki Perłowej do Kantonu;
* droga ekspresowa Yanba – biegnąca wzdłuż zatoki Mirs i przecinająca półwysep Dapeng;
* zewnętrzna ekspresowa obwodnica (Shenzhen Outer Ring Expressway) – będąca na początku 2020 roku w trakcie budowy, rozpoczynająca się z zachodniej strony na S3 i kończąca ze wschodniej strony na Yanba, która ma połączyć 10 dróg ekspresowych i 8 autostrad, o długości 93 km (w tym 76 km na terenie Shenzhen), mająca mieć na swojej trasie 61 mostów, 12 tuneli i 15 węzłów.

Transport publiczny

]]
W grudniu 2019 roku z transportu publicznego w Shenzhen korzystało dziennie średnio 11,27 mln pasażerów, w tym:
* autobusy: 4,22 mln
* taksówki: 1,11 mln
* metro: 5,91 mln
* tramwaje: 32 tysiące.
W marcu 2020 roku system metra w Shenzhen miał długość 303 km i w 2019 roku był czwartą, po Pekinie, Szanghaju i Kantonie tego typu siecią w Chinach pod względem ilości obsłużonych pasażerów. Z 8 linii metra w 2019 roku korzystało dziennie średnio 5,53 mln pasażerów.
Shenzhen pod koniec 2017 roku zostało pierwszym miastem na świecie, w którym wszystkie miejskie autobusy tj. 16 359, były napędzane energią elektryczną. W grudniu 2019 roku obsługiwały one 933 linie autobusowe. We wrześniu 2019 roku władze miejskie ogłosiły, że wszystkie działające w mieście taksówki w liczbie 20 689, posiadają napęd elektryczny.
W dystrykcie Longhua od 2017 roku działają 2 linie tramwajowe o łącznej długości 11,7 km i obsługujące 20 przystanków (w tym 7 współdzielą).

Komunikacja wodna

W 2016 roku otwarto nowy międzynarodowy terminal portowy Shekou w dystrykcie Nanshan, do którego mogą zawijać największe wycieczkowce, a także skąd odchodzą promy do Makau, Zhuhai i Hongkongu. Przy porcie lotniczym Shenzhen także znajduje się terminal promowy, skąd odpływają statki do powyższych lokalizacji i dodatkowo do Zhongshan. Ponadto kursują statki pomiędzy dystryktami Yantian i Dapeng.

Ekonomia

]]
Według rankingu konkurencyjności globalnych centrów finansowych (GFCI) ogłoszonego 26 marca 2020 roku Shenzhen zajmował 11 miejsce na świecie. W 2019 roku przychód PKB Shenzhen wyniósł ponad 2,69 biliona CNY, co stanowiło trzeci pod tym względem wynik na kontynentalnych Chinach. W 2019 roku sektor usług odpowiadał za 58,8% przychodu PKB miasta, zaś za 42,2% pozostałe sektory gospodarki (41,1% – sektor przemysłowy i 0,1% sektor odpowiadający łącznie za rolnictwo, leśnictwo, hodowle zwierząt i rybołówstwo). Centralny Dystrykt Biznesowy (CBD) ulokowany w dzielnicy Futian, o powierzchni 6,07 km², z przychodem PKB w latach 2015–2016 w wysokości około 262 miliardów CNY, przyczynił się do 14,98% przychodu całej aglomeracji. W powyższym okresie był on najbardziej wartościowym CBD w kraju pod względem płatności podatkowych. W 1980 roku w Shenzhen utworzono pierwszą w Chinach specjalną strefę ekonomiczną. Do połowy 2010 roku obejmowała ona cztery dystrykty tj. Nanshan, Futian, Luohu i Yantian, zaś 1 lipca 2010 roku została rozciągnięta na całą aglomerację. Łączne obroty ładunkowe portu w Shenzhen w 2018 roku wyniosły 27,7 milionów TEU, co stawiało go na trzecim miejscu na świecie pod względem wielkości przeładunku kontenerowego.
Całkowita wartość Giełdy Papierów Wartościowych w Shenzhen w 2019 roku osiągnęła wartość 23,7 biliona CNY, zaś liczba spółek notowanych na giełdzie wzrosła do 2205. W Shenzhen na początku 2020 roku siedzibę miało 396 spółek notowanych na giełdzie, o całkowitej wartości rynkowej 12,1 biliona CNY, co stanowiło najlepszy po Pekinie wynik w kraju. Na opublikowanej w 2019 roku liście największych firm na świecie „Fortune Global 500” znajdowało się siedem firm, które miało siedzibę w Shenzhen, w tym Huawei Technologies Co., Ltd., która na początku 2019 roku była drugim pod względem wielkości producentem smartfonów na świecie oraz Tencent Holdings Limited, która w 2019 roku była drugą pod względem wielkości spółką internetową w Chinach. Ponadto w 2018 roku 280 firm z listy „Fortune Global 500” przeprowadziło bezpośrednie inwestycje w mieście.
W 2018 roku Shenzhen był na czwartym miejscu w kraju pod względem ilości zamożnych rodzin, w mieście było około 170 000 gospodarstw domowych posiadających aktywa powyżej 6 milionów CNY.

Najwyższe budynki

]]
W Shenzhen pod koniec marca 2020 roku znajdowało się 287 budynków których wysokość przekraczała 150 metrów.

Kultura

W mieście znajduje się szereg muzeów, z Muzeum Shenzhen na czele, które funkcjonuje w trzech budynkach o łącznej powierzchni ponad 50 tysięcy m².
W 2007 roku wybudowano nową Halę koncertową Shenzhen, zaprojektowaną przez japońskiego architekta Arata Isozaki, w skład której wchodzą sala symfoniczna o pojemności 1680 widzów oraz studio teatralne o pojemności do 580 widzów. W tym samym roku oddano do użytku Teatr Shenzhen Poly o pojemności 1500 widzów. Ponadto w Teatrze Wielkim w Shenzhen od 2011 roku działa orkiestra symfoniczna.
W mieście znajduje się Biblioteka Shenzhen, mieszcząca się w budynku o powierzchni użytkowej 49 589 m², która w marcu 2020 roku posiadała 2500 miejsc siedzących dla czytelników, zaś zbiór biblioteki liczył około 2,5 miliona woluminów. Ponadto miasto realizuje plan budowy sieci bibliotek w ramach projektu „Miasto bibliotek”, do końca 2016 roku władze wybudowały 627 bibliotek publicznych (w tym 3 o statusie miejskim, 8 obejmujących granice dystryktu oraz 616 lokalnych), zaś łączna kolekcja we wszystkich bibliotekach publicznych wyniosła 28 milionów pozycji.

Szkolnictwo wyższe

Pod koniec 2019 roku na 13 wyższych uczelniach w Shenzhen studiowało około 100 tysięcy osób.
* Uniwersytet Shenzhen (SZU, 深圳大学,深大, lub 深圳大學) (zał. w 1983 roku)
* Politechnika Shenzhen (深圳职业技术学院) (zał. w 1993 roku)
* Chiński Uniwersytet Hongkongu w Shenzhen (香港中文大學（深圳)）
* Południowy Uniwersytet Nauki i Technologii (南方科技大学)
* Uniwersytet Technologiczny Shenzhen (深圳技术大学)
* Wyższa Szkoła Ekonomii i Zarządzania Antai Szanghajskiego Uniwersytetu Jiao Ton MBA Shenzhen (安泰经管学院)
* Wyższa Szkoła Biznesu HSBC po patronatem Uniwersytetu Pekińskiego (北大汇丰商学院)
* Instytut Technologii Informacyjnej Shenzhen (深圳信息职业技术学院)
* Instytut Zaawansowanej Technologii Shenzhen Chińskiej Akademii Nauk (中国科学院深圳先进技术研究所)
* Instytut Badawczy Shenzhen Uniwersytetu Pekińskiego (北京大学深圳研究生院)
* Instytut Badawczy Shenzhen Uniwersytetu Tsinghua i Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley (清华-伯克利深圳学院)
* Instytut Badawczy Shenzhen Instytutu Technologicznego w Harbinie (哈尔滨工业大学深圳校区)
* Uniwersytet Otwarty Shenzhen (深圳广播电视大学)

Atrakcje i parki

* Forteca Dapeng (wybudowana w 1394 roku);
* Południowa brama w dzielnicy Nanshan (pozostałość murów obronnych z 1394);
* góra Wutong (punkt widokowy na najwyższym szczycie w aglomeracji Shenzhen);
* park rozrywki Window of the World (m.in. 108 metrowa replika Wieży Eiffla);
* Splendid China Folk Village (jeden z największych parków miniatur na świecie przedstawiających 100 największych atrakcji turystycznych w Chinach oraz skansen składający się z 25 wiosek ukazujących kulturę mniejszości narodowych w Chinach);
* Ogród botaniczny Xianhu (ponad 12 tysięcy gatunków roślin);
* Park Honghu (posiadający największą plantację lotosu w południowych Chinach).

Sport

Shenzhen było gospodarzem wielu międzynarodowych imprez sportowych m.in. :
* w 1999 roku Mistrzostw Świata U-20 w piłce ręcznej kobiet (współgospodarz)
* w 2011 roku Letniej Uniwersjady 2011;
* w 2012 roku Mistrzostw Świata w golfie (WGC HSBC Champions);
* w latach 2018–2019 Superpucharu Francji w piłce nożnej;
* w 2019 roku Mistrzostw Świata w koszykówce mężczyzn (współgospodarz, faza grupowa);
* w 2019 roku kobiecego turnieju tenisowego WTA Finals.
Od 2013 roku odbywa się w mieście Shenzhen Open – kobiecy turniej tenisowy zaliczany do kategorii Women’s Tennis Association. Ponadto w mieście odbywa się bieg maratoński, który otrzymał w 2019 roku certyfikat IAAF Road Race Gold, zaś udział w nim wzięło ponad 30 tysięcy biegaczy (w tym 15 na dystansie półmaratonu).
W mieście swoją siedzibę mają następujące kluby sportowe:
* Shenzhen Kaisa – piłka nożna (China League One);
* Shenzhen Aviators – koszykówka (Chińska Profesjonalna Liga Koszykarska Mężczyzn);
* Shenzhen KRS Vanke Rays – hokej (WHL – rosyjska kobieca liga hokeja), mistrz w 2020 roku;
Przed Letnią Uniwersjadą w 2011 roku oddano do użytku szereg obiektów sportowych m.in.
* Centrum sportowe Universiade (w skład którego wchodzi stadion na 60 tysięcy osób, Arena Dayun sportowa na 18 tysięcy osób oraz basen spełniający najnowsze wymogi Światowej Federacji Pływackiej);
* Centrum sportowe w zatoce Shenzhen (w skład którego wchodzi stadion na 20 tysięcy osób, hala sportowa na 13 tysięcy osób i dwa baseny);
* Centrum sportowe Longgang (na którym rozgrywany jest obecnie m.in. turniej tenisowy Shenzhen Open);
* Stadion Bao’an o pojemności 40 tysięcy widzów.
Ponadto w mieście znajduje się Stadion Shenzhen, wybudowany w 1993 roku.
W Shenzhen znajduje się Mission Hills, od 2004 roku największy obiekt golfowy na świecie wg Księgi rekordów Guinnessa, posiadający w 2018 roku 22 pola golfowe (w tym 12 o randze mistrzowskiej).

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Shenzhen (stan na 9.04.2020).

Znane osoby

W granicach aglomeracji Shenzhen urodziły się m.in. następujące osoby:
* Deannie Yip – aktorka i piosenkarka
* Liao Lisheng – piłkarz
* Lin Gaoyuan – tenisista stołowy
* Sun Caiyun – lekkoatletka
* Wang Liuyi – pływaczka synchroniczna
* Wang Qianyi – pływaczka synchroniczna
* Wang Xinyu – tenisistka

Przypisy

}}
Kategoria:Miasta letnich uniwersjad
*