Sestyna liryczna
Sestyna liryczna, znana także jako sekstyna liryczna (wł. sestina), to forma poezji, która powstała w XIII wieku w Prowansji. Uważa się, że jej wynalazcą był trubadur Arnaut Daniel. Utwór składa się z sześciu strof sześciowersowych oraz jednej trzywersowej, zwanej envoi lub tornada.
Struktura sestyny
Motyw przewodni sestyny opiera się na sześciu wcześniej wybranych słowach, które powtarzają się w ustalonej kolejności na końcach wersów w każdej ze strof. Kolejność powtarzania wyrazów w sestynie jest następująca:
- 1. zwrotka: ABCDEF
- 2. zwrotka: FAEBDC
- 3. zwrotka: CFDABE
- 4. zwrotka: ECBFAD
- 5. zwrotka: DEACFB
- 6. zwrotka: BDFECA
- trójwiersz: bAdFeC
Przykłady w literaturze
Sestyny były wykorzystywane przez wielu znanych poetów, w tym:
- Dante
- Petrarka
- Luís de Camões
- Rudyard Kipling
- Ezra Pound
- W.H. Auden
- Elizabeth Bishop
- John Ashbery
W Polsce współczesne sestyny pisali m.in. Stanisław Barańczak, Andrzej Sosnowski, Marcin Sendecki oraz Adam Wiedemann.
Przykład sestyny
Jednym z przykładów sestyny jest utwór Francesco Petrarki, Sestina V, w tłumaczeniu Felicjana Faleńskiego, który ukazuje zastosowanie tej formy:
- Przez cień rozkoszny żywej zieloności,
- Pierzchliwie biegnąc nielitosna światłość,
- Tu mię dościgła aż z Trzeciego Nieba.
- Ze szronów już wtedy oczyściła wzgórza
- Miłosnem tchnieniem Odnowienia pora,
- Do życia budząc smugi łąk i gaje!
Angielski poeta Algernon Charles Swinburne stworzył podwójną sestynę The Complaint of Lisa, składającą się z dwunastowersowych strof oraz sześciowersowej tornady.
