Serbołużyczanie
Serbołużyczanie, znani również jako Łużyczanie lub Serbowie łużyccy, to słowiańska grupa etniczna zamieszkująca Łużyce, region położony głównie w Niemczech, z niewielkimi fragmentami w Polsce i Czechach. Grupa ta dzieli się na dwie główne kategorie:
- Górnołużyczanie (około 30 tys. osób), mówiący językiem górnołużyckim.
- Dolnołużyczanie (około 20 tys. osób), posługujący się językiem dolnołużyckim.
Pochodzenie nazwy
Nazwa „Serb” pochodzi od prasłowiańskiego słowa oznaczającego „prawowity potomek” i może mieć związek z Serbami bałkańskimi. Łużyce (niem. Lausitz) oznaczają obszar bagnisty, co wskazuje na bogactwo wodne regionu.
Historia Serbołużyczan
Serbołużyczanie osiedlili się w regionie Łużyc między VI a VII wiekiem. Ich terytorium rozciągało się od rzek Bobru i Kwisy po Łabę. W 631 roku po raz pierwszy wspomniani zostali w kronikach jako „Surbi”. W ciągu wieków region przeszedł przez różne etapy dominacji, w tym podbój przez Franków oraz późniejsze konflikty z Niemcami i Polską.
Język i kultura
Od XVI wieku Serbołużyczanie zaczęli rozwijać piśmiennictwo w swoich językach. W 1842 roku rozpoczęto publikację łużyckich gazet i książek. Mimo trudności, ich kultura przetrwała dzięki silnym tradycjom oraz religijności. Istnieją różne regionalne dialekty i obyczaje, a język łużycki jest nauczany w niektórych przedszkolach.
Regiony kulturowe Łużyc
Łużyce dzielą się na trzy główne regiony:
- Region katolickich Łużyc: Z językiem górnołużyckim, gdzie tradycje są najlepiej zachowane.
- Region Wojerecy i Slepo: Protestancki, z dialektem i zniszczoną kulturą z powodu wydobycia węgla.
- Region Dolnych Łużyc: Protestancki, z językiem dolnołużyckim, silnie zgermanizowany.
Łużyce a Polska
Łużyce były częścią Królestwa Polskiego do 1031 roku. W XIX wieku nawiązały współpracę z Polakami, a ich aspiracje niepodległościowe były widoczne po obu wojnach światowych. Obecnie istnieją stowarzyszenia prołużyckie w Polsce, a badania genetyczne wskazują na bliskie pokrewieństwo między Polakami a Serbołużyczanami.
Pozostałe informacje
- Marcin Luter miał negatywne opinie o Serbołużyczanach, co nie było podzielane przez jego współpracowników.
- Ks. Alojs Andricki jest błogosławionym Serbołużyczaninem, a Stanislaw Tillich, były premier Saksonii, jest Serbołużyczaninem.
