Senat Wolnego Miasta Gdańska
Senat Wolnego Miasta Gdańska był najwyższym organem zarządzającym i wykonawczym w latach 1920–1939, pełniąc funkcję odpowiednika rządu. Jego nazwa nawiązywała do instytucji w wolnych miastach hanzeatyckich oraz do historycznej rady miejskiej Gdańska.
Historia Senatu
Senat reprezentował Wolne Miasto Gdańsk w sprawach zewnętrznych, z wyjątkiem kompetencji przysługujących Polsce. Posiadał również pewne kompetencje ustawodawcze oraz przejął obowiązki magistratu gdańskiego od 1 maja 1921 roku. Był wybierany przez gdański parlament (Volkstag) i składał się z prezydenta, zastępcy oraz senatorów. W latach 1920–1930 wchodziło w jego skład 22 członków, w tym 7 senatorów głównych i 13 pobocznych. Członkowie mogli jednocześnie zasiadać w Volkstagu, a senatorowie główni otrzymywali stałe uposażenie.
Pierwszy Senat został wybrany 6 grudnia 1920 roku, a jego przewodniczącym został Heinrich Sahm. W tym okresie dominowała Niemiecka Narodowa Partia Ludowa, która tworzyła koalicje z innymi partiami. W 1930 roku, na mocy nowelizacji konstytucji, liczba senatorów została zmniejszona do 12, a podział na senatorów głównych i pobocznych zniesiono. Nowym prezydentem senatu został Ernst Ziehm. Rządy senatu zakończyły się w 1933 roku, kiedy to narodowi socjaliści zdominowali nowo wybrany senat.
Ostatnim prezydentem senatu był Arthur Greiser. W miarę upływu czasu senat tracił na znaczeniu, a rzeczywiste rządy sprawował gauleiter NSDAP, Albert Forster. W sierpniu 1939 roku senat wydał dekret, mianujący Forstera głową państwa, co było sprzeczne z konstytucją. 1 września 1939 roku senat został rozwiązany w wyniku proklamacji o wcieleniu Wolnego Miasta do Rzeszy Niemieckiej.
Siedziba Senatu
Siedzibą Senatu był gmach przy Neugarten 12-16 (obecnie ul. Nowe Ogrody), zbudowany w latach 80. XIX wieku. Po II wojnie światowej budynek został rozebrany, a na jego miejscu powstał gdański Urząd Miejski.
Prezydenci Senatu
- 1920–1931: Heinrich Sahm (niezależny)
- 1931–1933: Ernst Ziehm (DNVP)
- 1933–1934: Hermann Rauschning (NSDAP)
- 1934–1939: Arthur Greiser (NSDAP)
Głowa państwa
- 1939: Albert Forster (NSDAP) – urząd Głowy Państwa wprowadzono przejściowo 23 sierpnia 1939 roku.
W wyniku decyzji konferencji w Poczdamie Wolne Miasto Gdańsk zostało włączone do Polski, jednak formalnie nigdy nie unieważniono postanowień traktatu wersalskiego.
