Scutum – Tarcza Piechoty Rzymskiej
Scutum (łac. scūtŭm) to podłużna tarcza używana przez piechotę rzymską, o wymiarach około 120 cm wysokości i 75 cm szerokości. Jej kształt ewoluował od owalu w okresie wczesnej republiki do cylindrycznego prostokąta w czasach cesarstwa. Wprowadzenie scutum do armii rzymskiej datuje się na czasy pierwszej wojny samnickiej, a według niektórych źródeł mogło to mieć miejsce już w V wieku p.n.e., gdy zastąpiło krągły clipeus, będąc orężem o pochodzeniu celtyckim.
Scutum było kluczowym elementem wyposażenia legionistów, pełniąc rolę głównego uzbrojenia obronnego. Podczas walki żołnierze trzymali ją w lewej ręce, a w marszu zawieszali na plecach za pomocą rzemienia. Żołnierz z tarczą określany był mianem scutatus.
Konstrukcja i Ozdoby
Opis konstrukcji scutum pochodzi od greckiego historyka Polibiusza. Tarcza składała się z dwóch warstw desek połączonych klejem kazeinowym, z zewnętrzną warstwą z płótna i skóry cielęcej. Krawędzie wzmacniała metalowa obręcz, a w centralnej części znajdował się duży żelazny guz (umbo), który wzmacniał tarczę i służył do odbijania pocisków oraz zadawania ciosów w walce wręcz. Po wewnętrznej stronie umieszczono poziomy imacz dla chwytu dłonią.
Tarcza była zdobiona malowidłami przedstawiającymi różnorodne emblematy, w tym motywy geometryczne, roślinne i zwierzęce. Oprócz funkcji dekoracyjnej, emblematy mogły pełnić znaczenie magiczne, zapewniając opiekę bóstw patronujących żołnierzom.
Odnalezienie i Rekonstrukcja
Do naszych czasów zachowała się tylko jedna oryginalna tarcza, odnaleziona w ruinach rzymskiej twierdzy Dura Europos. Była ona uszkodzona i pozbawiona umba, jednak została zrekonstruowana z wyjątkiem tego elementu.
Podsumowanie
Scutum, jako istotny element uzbrojenia rzymskiej piechoty, stanowił nie tylko narzędzie obronne, ale także symbol tożsamości legionistów. Jego konstrukcja oraz ozdoby odzwierciedlały zarówno funkcjonalność, jak i kulturowe wartości armii rzymskiej.
Literatura tematu
- Kategoria: Armia starożytnego Rzymu
- Kategoria: Tarcze
