Sceptycyzm
Sceptycyzm to nurt filozoficzny, który rozwijał się od IV do III wieku p.n.e. oraz od I wieku p.n.e. do II wieku n.e. Jego twórcą był Pyrron z Elidy, a jego idee kontynuowali m.in. Tymon z Fliuntu, Ainezydemos z Knossos oraz Sekstus Empiryk.
Główne zasady sceptycyzmu
Sceptycyzm koncentruje się na osiąganiu spokoju ducha poprzez wstrzymywanie się od sądów (epoche) oraz dążenie do ataraksji, czyli niezakłóconego spokoju. Sekstus Empiryk wskazywał, że wszelkie dogmatyczne przekonania prowadzą do zamętu, a prawdziwa wiedza o rzeczywistości jest nieosiągalna.
- Postawa sceptyczna jako warunek szczęścia.
- Wszystkie sądy są równosilne (izostenia).
- Argumenty przeciw różnym rodzajom poznania.
Sceptycyzm Pyrrona
Pyrron odpowiedział na kluczowe pytania dotyczące natury rzeczy, naszego zachowania i jego konsekwencji, formułując zasady, które podkreślają potrzebę praktykowania wstrzymywania się od osądów:
- Nie znamy właściwości rzeczy.
- Wstrzymujemy się od sądów (epoche).
- Osiągamy spokój (ataraksja).
Tropy
Jego następcy, tacy jak Ainezydemos i Agrippa, rozwinęli argumentację, wskazując na względność wszelkiego poznania. Twierdzili, że każde twierdzenie można podważyć innym, równoważnym stwierdzeniem.
- Argumenty przeciw poznaniu zmysłowemu:
- Argumenty przeciw poznaniu rozumowemu:
Dalszy rozwój
Argumenty sceptyków inspirowały późniejszych myślicieli, w tym pisarzy chrześcijańskich. Sceptycyzm filozoficzny, w różnych formach, trwał przez wieki, od Renesansu (Montaigne) po Oświecenie (Hume).
Przedstawiciele sceptycyzmu i ich dzieła
- Pyrronizm: Pyrron, Tymon, Dioskurides.
- Sceptycyzm akademicki: Arkezylaos, Karneades.
- Neosceptycyzm: Ainezydem, Sekstus Empiryk.
Bibliografia
Giovanni Reale, „HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ”.
