Sasanidzi
Sasanidzi to dynastia, która panowała w Iranie (wówczas Ērānšahr) w latach 224–651. Protoplastą dynastii był Sasan, pasterz lub arcykapłan Anahity, uznawany za potomka Achemenidów. Jego syn, Papak, zjednoczył Fars, a następnie Ardaszir I obalił dynastię Arsacydów, pokonując króla Artabana IV w 224 roku.
Dzieje i osiągnięcia
Pod rządami Sasanidów, Iran nawiązał do tradycji Achemenidów, wprowadzając ideologię narodową i związki z zoroastryzmem, który stał się religią państwową. To doprowadziło do prześladowania innych wyznań, ale nie w sposób systematyczny. Centralizacja rządów osiągnęła szczyt za panowania Chosrowa I (531–579).
- Szapur I (244-270) – Władca, który pokonał cesarza rzymskiego Gordiana III i wziął do niewoli cesarza Waleriana w 260 roku.
- Szapur II (309-379) – Umocnił państwo w czasie wojen z Rzymem.
- Chosrow I – Wprowadził reformy administracyjne i wojskowe, które przyczyniły się do rozkwitu gospodarczego i militarnego.
Po Chosrowie I, Hormizd IV został obalony przez Bahrama Czobina. Jego następca, Chosrow II Parwiz, prowadził wojny z Bizancjum, zdobywając Syrię, Palestynę i Egipt, jednak po 622 roku armia bizantyjska zaczęła odnosić sukcesy.
Kryzys i upadek
Po obaleniu Chosrowa II, Iran pogrążył się w wojnie domowej. Ostatnim władcą był Jezdegerd III (632–651), który nie zdołał obronić kraju przed muzułmańskimi Arabami. Klęski pod Al-Kadisijją (637) i Nihawandem (642) doprowadziły do końca dynastii sasanidzkiej. Jezdegerd III zginął w 651 roku, co oznaczało koniec perskiej suwerenności i odrębnej kultury.
Władcy z dynastii Sasanidów
Dynastia Sasanidów miała wielu władców, z których najważniejsi to:
- Ardaszir I
- Szapur I
- Chosrow I
- Chosrow II Parwiz
Podsumowanie
Sasanidzi wnieśli znaczący wkład w historię Iranu, łącząc tradycje narodowe z religią i administracją. Ich panowanie zakończyło się w wyniku zewnętrznych najazdów i wewnętrznych kryzysów, co doprowadziło do zmiany kulturowej w regionie.
