Sanskryt
Sanskryt (dewanagari: संस्कृतम्, saṃskṛtam) jest językiem literackim starożytnych Indii, należącym do grupy indoaryjskiej w rodzinie indoeuropejskiej. Pomimo powszechnego przekonania o jego martwym statusie, sanskryt jest używany w ceremoniach hinduistycznych, a także przez niewielkie grupy osób jako język ojczysty. W 1949 roku sanskryt został uznany za jeden z konstytucyjnych języków Republiki Indii.
Historia języka
Sanskryt dzieli się na trzy główne odmiany:
- Sanskryt wedyjski: używany od XV do VII wieku p.n.e., głównie w tekstach Wedy.
- Sanskryt klasyczny: rozwijany od IV wieku p.n.e., skodyfikowany przez Paniniego, używany w literaturze i nauce.
- Sanskryt poklasyczny: obejmujący wpływy prakrytów i palijskiego, używany w tekstach buddyjskich i dźinijskich.
Gramatyka i fonetyka
Sanskryt charakteryzuje się bogatą gramatyką, obejmującą osiem przypadków, trzy liczby oraz wiele form czasownikowych. Typowy szyk zdania to SOV (podmiot-dopełnienie-orzeczenie).
Fonetyka sanskrytu różni się od polskiej, z długimi i krótkimi samogłoskami oraz spółgłoskami, w tym przydechowymi i cerebralnymi. Zjawisko sandhi powoduje zmiany fonetyczne na granicy słów, co wpływa na zapisywanie zdań.
Transkrypcja
Istnieje wiele systemów transkrypcji sanskrytu na alfabet łaciński, w tym najpopularniejszy system zastosowany przez Międzynarodowy Zjazd Orientalistów w 1899 roku. W Polsce trwa dyskusja dotycząca zapisu sanskryckich słów, obejmująca różne podejścia do transkrypcji.
Znaczenie sanskrytu
Sanskryt ma znaczący wpływ na wiele języków subkontynentu indyjskiego oraz regionów Azji Centralnej. Jego wpływy są widoczne w językach drawidyjskich, tybetańskim oraz w językach Południowo-Wschodniej Azji. Język ten nadal jest używany w literaturze oraz w naukach klasycznych, takich jak ajurweda czy astrologia.
Podsumowanie
Sanskryt, jako język z bogatą historią, nadal odgrywa ważną rolę w kulturze i religii Indii. Jego wpływy są szerokie, a próby rewitalizacji i zachowania tego języka są wciąż podejmowane.
