Sandry – charakterystyka i występowanie w Polsce
Sandry to rozległe, płaskie formacje geologiczne, zbudowane przede wszystkim z żwirów i piasków, które zostały osadzone i wypłukane przez wody topniejącego lądolodu. Powstają w wyniku regresji lub postoju lądolodu na jego przedpolu, tworząc pokrywy o powierzchni sięgającej kilku tysięcy km².
Cechy szczególne sandrów
Powierzchnia młodych sandrów jest zazwyczaj płaska, lekko nachylona w kierunku odpływu wód lodowcowych. Można na niej spotkać:
- płytkie zagłębienia bezodpływowe, często z jeziorkami i podmokłościami,
- rynny jeziorne,
- dolina rzek przecięte wcięte w powierzchnię sandru.
Na przedpolu strefy czołowo-morenowej, krajobraz sandru bywa urozmaicony, co wynika z osadzenia materiału piaszczystego i żwirowego w obniżeniach. Po stopnieniu martwego lodu powstają obniżenia i kemy, czyli pagórki o wysokości do kilkunastu metrów.
Starsze sandry charakteryzują się erozją wodną, która wygładza ich powierzchnię, a na ich obszarze często występują wydmy paraboliczne. Ze względu na jałową glebę, sandry są zazwyczaj porośnięte borem sosnowym.
Występowanie sandrów w Polsce
W Polsce można spotkać duże pola sandrowe w rejonach takich jak:
- Bory Dolnośląskie,
- Bory Tucholskie,
- Bełchatów.
Mniejsze obszary sandrowe występują również w innych częściach Polski, zwłaszcza w północnej i środkowej części kraju.
Bibliografia
- W. Jaroszewski, L. Marks, A. Radomski, 1985: Słownik geologii dynamicznej. Wydawnictwa Geologiczne.
