Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej (SPZOZ)
Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ) to osoba prawna, która pełni funkcję podmiotu leczniczego. Jest tworzona przez podmioty takie jak:
- minister lub centralny organ administracji rządowej,
- wojewoda,
- jednostka samorządu terytorialnego,
- państwowa uczelnia medyczna.
Podstawy prawne
Działalność SPZOZ regulują przepisy ustawy o działalności leczniczej z 2011 roku, a wcześniej obowiązywała ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z lat 1991-2011.
Forma organizacyjno-prawna
SPZOZ powstaje w wyniku rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jest to jedyny typ podmiotu leczniczego, który nie może rejestrować się w rejestrze przedsiębiorców. SPZOZ posiada osobowość prawną oraz samodzielność działania, prowadząc działalność w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych. Finansowanie odbywa się głównie ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Może także udzielać odpłatnych świadczeń osobom nieubezpieczonym, a od ubezpieczonych pobierać opłaty za usługi niefinansowane ze środków publicznych.
SPZOZ jest w 100% własnością publiczną, co oznacza brak udziału podmiotów prywatnych. Charakteryzuje się specyficznym systemem zarządzania, który nie przewiduje możliwości upadłości oraz ogranicza odpowiedzialność finansową dyrektora za długi przekraczające majątek zakładu. Taki stan rzeczy wpływa na brak motywacji do optymalizacji kosztów działalności SPZOZ.
Historia
SPZOZ był dominującą formą prowadzenia zakładów opieki zdrowotnej przez podmioty publiczne po 1999 roku, głównie ze względu na umowy z ubezpieczycielami, które początkowo dotyczyły tylko publicznych ZOZ-ów. Z czasem, po wprowadzeniu ustawy o działalności leczniczej, zachęcano do przekształcania SPZOZ w spółki kapitałowe, co ograniczyło ich liczbę. Forma ta ma swoje zalety, takie jak elastyczność zarządzania i samodzielność, ale także wady, w tym brak przejrzystości finansowej oraz odpowiedzialności organu prowadzącego za zarządzanie jednostką.
SPZOZ-y borykają się z problemem zadłużenia, wynikającym z braku instrumentów do równoważenia popytu na świadczenia zdrowotne z możliwościami ich finansowania. To zjawisko wpływa na efektywność i stabilność finansową tych zakładów.
