Rzeczownik w języku polskim
Rzeczownik to samodzielna część mowy, która nazwa rzeczy, obiekty, miejsca, osoby, czynności oraz zjawiska. W polskim języku pełni funkcję podmiotu, dopełnienia, okolicznika, przydawki oraz orzecznika. Rzeczowniki odmieniają się przez liczby i przypadki, co określa się mianem deklinacji. Niektóre rzeczowniki, jak np. „taxi” czy „bikini”, są nieodmienne.
Podział rzeczowników
Rzeczowniki w języku polskim dzielą się na kilka kategorii:
- Abstrakcyjne: Obejmują pojęcia niewidoczne zmysłami, takie jak uczucia czy spostrzeżenia (np. myśl, tęsknota).
- Konkretne: Odnoszą się do zjawisk i przedmiotów dostrzegalnych przez człowieka (np. dom, pies). Dzielą się na:
- Nieżywotne: Nazwy przedmiotów (np. kosz, piernik).
- Żywotne: Nazwy istot żywych, w tym:
- Osobowe: Nazwy ludzi (np. ojciec, lekarz).
- Nieosobowe: Nazwy zwierząt (np. hipopotam).
- Własne: Nazwy konkretnych osób, miejsc lub obiektów zapisane wielką literą (np. Warszawa, Jan z Kolna).
- Pospolite: Nazwy, które nie są nazwami własnymi.
Liczba rzeczownika
Rzeczowniki w polskim odmieniają się przez liczby pojedynczą i mnogą. Dawna liczba podwójna jest obecnie rzadko używana. Rzeczowniki zbiorowe, mimo że występują w liczbie pojedynczej, mogą odnosić się do większej liczby przedmiotów (np. młodzież, zboże). Rzeczowniki jednostkowe odnoszą się do pojedynczego desygnatu (np. człowiek, książka).
Rodzaj rzeczownika
Rodzaj rzeczownika zazwyczaj określany jest przez jego formę. Rzeczowniki żywotne często mają rodzaj naturalny, gdzie mężczyźni i samce są w rodzaju męskim, a kobiety i samice w żeńskim. Rzeczowniki mogą występować w więcej niż jednym rodzaju gramatycznym:
- Wspólnorodzajowe: Nazwy, które odnoszą się do obu płci (np. profesor/magister).
- Dwurodzajowe: Rzeczowniki nieżywotne, które mają oboczne formy rodzajów (np. ten cytat, ta cytata).
Niektóre rzeczowniki mogą zmieniać swój rodzaj w wyniku ewolucji językowej (np. „kometa” w XIX wieku jako „ten kometa”).
