Rzecznik Interesu Publicznego
Rzecznik Interesu Publicznego był jednoosobowym organem, który funkcjonował w latach 1997-2007 na podstawie ustawy dotyczącej lustracji osób pełniących funkcje publiczne. Urząd ten miał na celu reprezentowanie interesu publicznego w postępowaniach lustracyjnych. Siedziba biura mieściła się w Warszawie.
Pierwszym rzecznikiem był Bogusław Nizieński, który pełnił tę funkcję od 1999 do 2004 roku. Następnie, Włodzimierz Olszewski sprawował urząd od 2005 do 2007 roku.
Zadania Rzecznika Interesu Publicznego
Do zadań rzecznika należały:
- analiza oświadczeń wpływających do Sądu,
- zbieranie informacji do oceny oświadczeń,
- wnioskowanie o wszczęcie postępowania lustracyjnego,
- informowanie organów o niewywiązywaniu się z obowiązków ustawowych,
- przygotowywanie corocznych raportów dla najwyższych organów państwowych.
Rzecznik miał niezależność w działaniu, podlegając jedynie Konstytucji i ustawom.
Wymogi powołania Rzecznika
Osoba na stanowisko rzecznika musiała spełniać następujące kryteria:
- być sędzią lub mieć kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska,
- posiadać wiedzę prawniczą,
- nie być związana z organami bezpieczeństwa w latach 1944-1990,
- nie być tajnym współpracownikiem służb specjalnych.
Powołanie oraz odwołanie rzecznika należało do kompetencji Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego.
Odwołanie Rzecznika
Rzecznik mógł zostać odwołany w przypadku:
- rezygnacji,
- stwierdzenia niezgodności oświadczenia z prawdą,
- długotrwałej przeszkody w pełnieniu obowiązków,
- skazania za przestępstwo.
Kadencja rzecznika trwała 6 lat, a urząd został zlikwidowany w wyniku zmian ustawowych, przekazując jego funkcje prokuratorom Biura Lustracyjnego.
Podsumowanie
Rzecznik Interesu Publicznego był kluczowym elementem systemu lustracji w Polsce, z niezależnymi uprawnieniami i odpowiedzialnością wobec najwyższych organów władzy. Jego likwidacja przyniosła zmiany w sposobie realizacji lustracji w kraju.
