Ryt Iryjski
Ryt iryjski, znany także jako liturgia celtycka, to jedna z tradycji liturgicznych zachodnich, obok liturgii rzymskiej, północnoafrykańskiej, ambrozjańskiej, galijskiej i hiszpańskiej. Uformowała się w Irlandii po nawróceniu przez św. Patryka i rozprzestrzeniła się wśród ludów celtyckich oraz Anglosasów. Pomimo wczesnej romanizacji, pewne elementy tej liturgii przetrwały przez wieki.
Geneza
Rekonstrukcja liturgii celtyckiej jest utrudniona z powodu nielicznych i mało wiarygodnych źródeł. Najważniejszym z nich jest Mszał ze Stowe, mający wpływy liturgii hiszpańskiej. Również Antyfonarz z Bangor oraz różne kodeksy i hymny dostarczają informacji o tej tradycji. Ze względu na decentralizację życia kościelnego, brak pewnych informacji oraz izolację geograficzną, liturgia celtycka stanowiła raczej zbiór lokalnych zwyczajów niż jednolitą tradycję.
Główne cechy
- Odmienny kalendarz liturgiczny, w tym sposób obliczania daty Wielkanocy.
- Oryginalna hymnika w języku łacińskim, inspirowana autorami kontynentalnymi, z lokalnymi cechami.
- Specyficzny kult świętych, szczególnie duma z irlandzkich świętych i hagiografii.
- Unikalne obyczaje, takie jak udzielanie komunii pod dwiema postaciami.
- Rozbudowana obyczajowość pokutna, z surowymi praktykami ascezy.
- Częsta modlitwa psalmami i rygorystyczny cursus horarum, opisany przez św. Kolumbana.
Zmierzch
Liturgia celtycka zaczęła zanikać w VII wieku, kiedy to wprowadzono rzymską datę obchodzenia Wielkanocy. W Irlandii zanikła całkowicie w XI wieku, a w Szkocji za panowania królowej Małgorzaty. W Anglii konflikt między misjonarzami anglosaskimi a iroszkockimi także przyczynił się do spadku wpływów celtyckich. Ostateczne zniknięcie osobnych obyczajów celtyckich miało miejsce w wyniku reformy gregoriańskiej w XI/XII wieku, zwłaszcza poprzez integrację irlandzkich klasztorów z zakonem benedyktyńskim.
Bibliografia
- Władysław Bomba, Iroszkocki ryt, Encyklopedia katolicka, t. VII, Lublin 1997.
- Bogusław Nadolski, Leksykon liturgii, Poznań 2006.
- Bogusław Nadolski, Liturgika, t. 1, Pallottinum, Poznań 1989.
