Rozbark – Dzielnica Bytomia
Rozbark, znany wcześniej jako Rossberg, to dzielnica Bytomia, która do 1927 roku była odrębną gminą wiejską. Położona jest na wschód od murów miejskich Bytomia.
Nazwa
Pierwsza wzmianka o Rozbarku pojawiła się w 1223 roku jako Rosenberg. Nazwa wywodzi się od niemieckich słów rosen (’różany’) i berg (’góra’), co można przetłumaczyć jako 'góra rózana’. Przez wieki nazwa ulegała modyfikacjom, a jej polska wersja to Rozbark.
Historia
Czasy Piastowskie
Według legend, na Różanym Wzgórzu kazania głosił święty Jacek Odrowąż. W miejscu tym wzniesiono drewnianą kaplicę około 1740 roku, a następnie murowany kościół w 1801 roku. W 1441 roku Rozbark został zniszczony przez pożar, a w 1459 roku sprzedany Konradowi IX Czarnemu.
Nowożytność
W 1459 roku Rozbark znalazł się w granicach Węgier, a po pokojach w 1490 roku i 1526 roku przeszedł pod władzę Habsburgów. W 1582 roku miało miejsce kolejne zniszczenie wioski przez pożar. W 1742 roku Rozbark przeszedł w ręce Prus.
XIX-XX wiek
Dynamiczny rozwój Rozbarku rozpoczął się w XIX wieku, związany z wydobyciem węgla kamiennego oraz rud cynku i ołowiu. W 1858 roku liczba ludności wynosiła 1571 osób, a do 1927 roku wzrosła do 24000. Powstały liczne szkoły oraz szpital, a w 1894 roku uruchomiono pierwszą wąskotorową linię tramwajową.
W 1910 roku większość mieszkańców deklarowała język polski. Po plebiscycie na Śląsku w 1921 roku, Rozbark, mimo polskich sympatii, pozostał w granicach Niemiec. W 1927 roku przyłączono go do Bytomia.
Po II wojnie światowej Rozbark wszedł w skład Polski. W 2014 roku otwarto Teatr Tańca i Ruchu Rozbark.
Zabytki
- Neoromański kościół św. Jacka (1908–1911)
- Dom Polski „Ul” (koniec XIX wieku)
- Eklektyczny budynek starostwa powiatowego (1897–1898)
- Zabudowa dawnej kopalni Rozbark
Słynni mieszkańcy
- Grzegorz Gerwazy Gorczycki (ok. 1667–1734) – kompozytor i dyrygent
- Paul Habraschka – niemiecki pisarz i poeta górniczy