Rokosz Lubomirskiego
Rokosz Lubomirskiego to konfederacja zawiązana w 1665 roku przez hetmana Jerzego Sebastiana Lubomirskiego przeciwko królowi Janowi II Kazimierzowi. Konflikt ten miał swoje korzenie w sporach dotyczących wzmocnienia władzy królewskiej, co doprowadziło do oskarżeń Lubomirskiego o zdradę stanu. W grudniu 1664 roku sąd sejmowy skazał go na utratę urzędów i banicję.
Lubomirski, obawiając się wyroku, schronił się na Śląsku, gdzie uzyskał wsparcie od zagranicznych monarchów, w tym cesarza Leopolda I. W swoim manifeście wystąpił jako obrońca wolności przed absolutyzmem. W latach 1665–1666 jego zwolennicy paraliżowali działalność sejmu, co doprowadziło do wybuchu wojny domowej w Rzeczypospolitej.
Strategia „tańca gonionego”
Lubomirski zastosował taktykę unikania otwartych starć z wojskami królewskimi, co określano mianem „tańca gonionego”. Dzięki temu mógł wykorzystać przewagę jazdy, unikając konfrontacji z bardziej zróżnicowanym przeciwnikiem, który dysponował piechotą i artylerią.
W 1665 roku Lubomirski odniósł zwycięstwo pod Częstochową, a w 1666 roku pod Mątwami. Ostatecznie, 31 lipca 1666 roku, zawarto ugodę w Łęgonicach, w której Lubomirski ukorzył się przed królem, a Jan Kazimierz zrezygnował z planów elekcji vivente rege.
Pozostałe wydarzenia i zakończenie konfliktu
Wojna domowa wznowiona przez Lubomirskiego w czerwcu 1666 roku zakończyła się bitwą pod Mątwami, która przyczyniła się do zawarcia rozejmu. Warto zaznaczyć, że szlachta w Koronie, zainteresowana wydarzeniami rokoszu, początkowo była niechętna do działania, jednak w drugiej fazie konfliktu zaczęła wspierać Lubomirskiego.
Stanowisko szlachty
Szlachta była podzielona w swoich poglądach, a manifesty obu stron krążyły po dworkach szlacheckich. Król Jan Kazimierz nakazywał szlachcie pozostawanie w domach, obawiając się, że mogą przyłączyć się do Lubomirskiego. W miarę rozwoju konfliktu, szlachta z Wielkopolski i Małopolski ostatecznie stanęła po stronie rokoszan.
Bibliografia
- Stanisław Płaza, „Rokosz Lubomirskiego”
- M. Markiewicz, Historia Polski 1492-1795, Kraków 2005
- Wiktor Czermak, „Sprawa Lubomirskiego w roku 1664”, Warszawa 1886
- Mirosław Nagielski, „Rokosz Jerzego Lubomirskiego w 1665 roku”, Warszawa: TRIO, 1994
- Zbigniew Wójcik, „Jan Kazimierz Waza”, 1997
