Robert Edwin Peary
Robert Edwin Peary (1856–1920) był amerykańskim podróżnikiem i odkrywcą, uznawanym za pierwszą osobę, która dotarła do geograficznego bieguna północnego.
Życiorys
Peary był porucznikiem w marynarce amerykańskiej i odbył liczne podróże do Arktyki, gdzie studiował zwyczaje Inuitów, ucząc się umiejętności przydatnych w warunkach polarnych, takich jak budowa igloo i jazda psim zaprzęgiem. W swoich wyprawach polegał na ich pomocy jako myśliwych oraz wprowadził system wcześniejszego przygotowywania zapasów i dodatkowych ekip pomocniczych.
Wyruszył na biegun północny z Nowego Jorku 6 lipca 1908 roku na pokładzie statku „Roosevelt” z grupą 23 podróżników. Po przezimowaniu na wyspie Ellesmere, 1 marca 1909 roku, rozpoczął ostatni etap wędrówki. Ostatecznie dotarł do bieguna, co ogłosił 7 kwietnia, zapisując w pamiętniku: „Obóz Jesup – nareszcie na biegunie!” Po powrocie otrzymał awans na kontradmirała oraz uznanie w amerykańskim Kongresie i wielu stowarzyszeniach naukowych.
Kontrowersje
Sukces Peary’ego od początku budził wątpliwości. Po jego powrocie inny odkrywca, Frederick Albert Cook, również twierdził, że dotarł na biegun, jednak jego roszczenia zostały zdyskredytowane przez brak dowodów. Chociaż Peary był uznawany za bardziej wiarygodnego, jego osiągnięcia również były kwestionowane, szczególnie ze względu na czas, który zajęła mu podróż – 37 dni.
Niektórzy historycy sugerują, że Peary mógł nie dotrzeć do bieguna, a w 1989 roku eksperci ocenili, że mógł chybić celu o 50–100 kilometrów. W 2005 roku brytyjski podróżnik Tom Avery, naśladując trasę Peary’ego, osiągnął biegun w krótszym czasie, co wywołało dalsze kontrowersje dotyczące autentyczności osiągnięć Peary’ego.
Literatura i film
Peary jest autorem kilku książek, w tym Northward over the Great Ice (1898) oraz Nearest the Pole (1907). Jego życie zostało przedstawione w filmie Triumf odwagi (1998) w reżyserii Kevina Hooksa, z Delroyem Lindo i Henrym Czernym w rolach głównych.
